USomlomo unqunywe umlomo wahlehlelwa yizikhuni


Usuku obelukade lulindelwe lufike lwedlula. NgoLwesibili iNkantolo Enkulu yasePitoli ikhiphe isinqumo odabeni oluthinta uSomlomo wePhalamende, uNkk uKaMapisa Nqakula nezinsolo zobugebegu ezithinta ivenge alinikwa ngusomabhizinisi owabe esebenza noMnyango ayenguNgqongqoshe kuwo.
UKaMapisa ngesonto eledlule unede wezwa ukuthi ziyamnuka nokuthi angahle akhalelwe ngamasongo kaSigonyela waphikelela enkantolo eyovimba ukuboshwa kwakhe ngelithi uboshelwe amanqina enyathi. Akagcinanga lapho kepha ukhulekele nokuba iNkantolo iphoqe ukuba abeNPA kabedlulisele kuye amadokodo angezinsolo ngaye.
UKaMapisa ovukelwa yilezi zinsolo esengeyena uNgqongqoshe kepha osenguSomlomo wePhalamende uya eNkantolo nje ubesevese ehlabe ikhefu. Uye eNkantolo egabe ngeSigaba 40 okanye 43 ngaphansi koMthetho Wenqubo Yamacala Egazi, 51 yowezi-1977.
Nokho namuhla iNkantolo ngomlomo kaMehluleli uSuket Potterhill inqume ukuthi isicelo sikaKaMapisa Nqakula asiphuthumi wabe esesikhipha ohlwini lwamacala aseNkantolo. Lesi sinqumo sifike kabi njengoba kuzoba nokhetho nje kanti neqembu lakhe i-African National Congress (ANC) inenqubomgomo ethi omangalelwe kumele ehle esikhundleni abhekane namacala akhe.
I-ANC ngokwemibiko yamaphephandaba angempelasonto seyivele yehlukene phakathi njengoba onguSotswebhu wale nhlangano ePhalamende uNks uPenny Majodina ucashunwe ethi uKaMapisa kumele abhekane namacala akhe kufane nokushayelela isipikili ngaphambi kokuphuma kwesinqumo seNkantolo emini namuhla.
UMhlaziyi wezepolitiki eNyuvesi yasePitoli uDkt uGert Lewis uthe uMajodina ukucacisile ukuthi uKaMapisa Nqakula akasekho ezinhlelweni zabo emva kokhetho. Uthe isinqumo seNkantolo kumele sibhekwe njengokunqoba kubantu abangenazikhundla kuHulumeni basemphakathini ngoba siwubufakazi bokuthi akekho ongaphezu koMthetho.
“Uyacabanga ukuthi ukube uphumelele kulesi sicelo bekuzovula intuba yokuthi noma ngubani onamandla okuthatha ummeli noma onesikhundla alandele ezinyathelweni zakhe uma esolwa ngamacala akwazi ukuvimbela ukuboshwa. Ukubhekana necala akukho ukuthi umuntu usuke eselahlwe yilelo cala kodwa kunika abezokushushisa nabameli ukuphikisana ngezethulo eNkantolo,” kubeka uDkt uLewis.
Khona lapho uncome uMehluleli ngokuthi wenze isibonelo esihle okumele nezinye izikhulu zikaHulumeni zifunde kuso ukuthi umthetho usebenza kuwona wonke umuntu noma ngabe unasiphi isikhundla.
Emuva kokukhishwa kwesinqumo uMkhulumeli kaKaMapisa, uMnu uMike Ramakgoma uthe inhloso yokunikela eNkantolo bekuwukuthi uKaMapisa Nqakula akwazi ukuzinikela emaphoyiseni esephelezelwa ngummeli wakhe. Uveze ukuthi basezingxoxweni nabezokushushiswa komphakathi ukuba azinikele esiteshini samaphoyisa ngaphansi kweso lommeli okuyinto ezokwenzeka kusasa ekuseni.
Ubhekene necala lokushintshanisana ngemali lapho kusolwa ukuthi wamukela intshotsho elaliza izikhawu laze lafinyelela ezigidini ezi-R2.3 kowayesebenzisana noMnyango ngesikhathi esenguNgqongqoshe Wezokuvikela.
Emuva kwesinqumo seNkantolo iDemocratic Alliance ithe sizoyolekelela ekutheni kuphuthume isiphakamiso sokungabethembi ubuholi bakhe. Leli qembu yilo elifake lesi siphakamiso samukelwa uSomlomo osabambile. Okhulumela iDA uSiviwe Gwarube uthe uMehluleli uthumele umyalezo ocacile kwabasezikhundleni emaqenjini nakuHulumeni ukuthi umthetho usebenza ngokulinganayo kuwona wonke umuntu.
Ngesikhathi sokuloba lapha i-ANC ibithembise ukuthi izokhipha isitatimende emuva kwesinqumo. Kuze kwashaya isikhathi sokushicilela singakatholakali. ElaboHlanga lithinte uMnu uFikile Mbalula onguNobhala Jikelele wale nhlangano, ucingo lwabanjwa owesilisa othe usaxinekile, wanxusa ukuba kushiywe umyalezo.