Ingcabha isikubantu baseCameroon okhethweni
UMengameli uBiya oneminyaka engama-92 ubanga nabasebancane
Uma kuya ngezifiso zabeqembu elibusayo eCameroon akekho omunye othwelwe ngeqoma ukuhola leli zwe ngaphandle kukaMengameli uPaul Biya oseneminyaka engama-92. Ngakolunye uhlangothi abasembangweni wesikhundla bathi kulokhu ufike ekugcineni. Sekuyiminyaka engama-43 esesikhundleni, nakulokhu uthi akayi ndawo. Izingqapheli namazwe omhlaba alubheke ngabomvu lolu khetho njengoba ingcabha isikubantu baseCameroon ekutheni baqoka umholi osemusha noma babuyisela uBiya.
Kulezinsuku uBiya uphuma engena ezifundazweni ezihlukene zezwe ekhankasela ukhetho lukaMengameli oluzobanjwa ezinsukwini ezimbalwa zili-12 kuMfumfu kophezulu. Iqembu lakhe uCameroon People’s Democratic Movement (CPDM) limile ekutheni akukho okuzovimba uBiya ukubuyela esikhundleni sokuhola izwe.
Kulolu khetho uBiya ubhekene nembangi yakhe enkulu u-Issa Tchiroma Bakary osule ngoNhlangulana eqenjini elibusayo wzihlanganisa neqembu iCameroon National Salvation Front, elinobudlelwane nelinye iqembu iCPDM alisungula ngowe-2007. UBakary umazi kahle uBiya njengoba eke wasebenza njengoMkhulumeli kahulumeni waphinda waba nguNgqongqoshe Wezemisebenzi, oWezokuxhumana Nokuthutha. Uthi yize naye eseneminyaka engama-76 uyakholwa ukuthi kusekhona angakwenza. “Izwe alikwazi ukubuswa indoda eyodwa iminyaka, kumele kube ngabantu abakhulumayo manje”, kusho yena emuva kokumemezela ukuthi uyaliphonsa igama lakhe esigqokweni lababheke isikhundla sikaMengameli.
Omunye osembangweni wesikhundla uCabral Libii oneminyaka engama-45 oseyihlandla lesibili ezama inhlanhla. Okhethweni olwedlule ngowezi-2018 uLibii owayengumsakazi wakhala ngaphansi wakhala wagcina ngokungayamukeli imiphumela yokhetho. Lo mholi uthandwa kakhulu yintsha ngenxa yomlando wakhe wokuba ngumsakazi ngaphambilini futhi unobudlelwane nabaholi abasebasha bezwekazi. Ebhala enkundleni yokuxhumana u-X uthe kungekudala abantu baseCameroon bazolubona ushintsho.
Omunye obheke ukugudluza uBiya esikhundleni usomabhizinisi uJoshua Osih oneminyaka engama-56 ongumholi weqembu eliphikisayo iSocial Democratic Front (SDF). Wathatha izintambo kulandela ukudlula emhlabeni kowayengumholi uJohn Fru Ndi ngowezi-2023. Uthi kulokhu uBiya ufike ekugcineni ujwayele ukukwenza kumlungela.
Kungenzeka yini ukuthi abeqembu likaBiya bathole umfutho ngokubuya esikhundleni kukaPeter Mutharika eMalawi yize esekhulile.

