UNongoma uqopha ukuqala komkhankaso wokhetho
UMfowakwaNomajalimane ungungoti wepolitiki nepolitiki yezomnotho. UnguMhleli Omkhulu noMshicileli weBayede.
Emlandweni indawo uNongoma uliHlalankosi likaZulu. Kule ndawo kunomlando omkhulu hhayi kuphela nje wezimpi zasendulo kepha ngisho ezamaqembu epolitiki imbala.
Muva nje uke waba ngundabamlonyeni emuva kokuwa kwezilomo zeSILO esidala kanye nokwakamuva kulimala uMntwana wasOsuthu. Nokho akukhona konke okubi ngoNongoma.
Ukukhiqiza kwawo abaholi abehlukene kanjalo nosaziwayo kuwenza ube mnqoka. Phakathi kwalaba singabala omunye wabasunguli beKaizer Chiefs ubaba uChina Ngema, induna Mgilija, uzime kaMiss South Africa, uNoxolo Ndebele nosomnotho uGugulethu Xaba nabanye.
Uma kufikwa kwipolitiki yokhetho neyamaqembu lendawo ibilokhu ibuswa yi-Inkatha Freedom Party (IFP) yize yake yathi ukulunguza iNational Freedom Party (NFP). Kulamasonto amabili bekunguginqigonqo kubangwa iketanga lobumeya. Obebangiswa nguMnu uMncwango nomele iNkatha.
Esinye isikhundla ebesibangwa ngesikaSomlomo uMntwana wasOsuthu uBheki Zulu naye omele Inkatha. Loginqigonqo wenze kwanokuhlehla kwemihlangano nayilapho amaqembu aphikisayo aholwa nguKhongolose abephakamisa ukuba buchithwe ubuholi bukaMncwango ngoba bethi abasakwethembi.
Njengoba kuhlale kwenziwa iqhingasu lokususa oyimeya liqala ngokuba kususwe loyo ongusomlomo nokunguye osuke ezophatha umhlangano. Kulokhu abe-IFP kubukeka bezamile ukuphunga iqhingasu njengoba usomlomo ubede ebachitha abaphakamisa ukuba kudingidwe iphuzu lokungabethembi ubuholi bemeya. Lokhu kuhunyushwe ngabe-ANC, i-EFF neNFP njengemizamo yeNkatha yokuvikela imeya. Kube yilesi sizathu esenze lamaqembu akhalela kuMphathiswa uMaSithole Moloi nongachithanga sikhathi wakhetha ‘ukungenelela’. Lokhu kungenelela kwenze waba khona umhlangano nochithe uMncwango kwase kukhethwa khona imeya entsha uMnu uMshangane Ndabandaba novela kwiNFP. NoSomlomo uZulu naye kasindanga njengoba isikhundla sakhe sihambile.
Ayivumi ukugoba uphondo
Lezi zinguquko azehlanga kahle kumalungu nobuholi be-IFP nefunge yagomela ukuthi seluyophelela enkantolo njengoba lisola uMphathiswa uMaSithole-Moloi ngokuxhomondela. USihlalo we-IFP KwaZulu-Natal uMnu uThami Ntuli uthe: “UMphathiswa uthathe mawala wase ephula uMthetho Womasipala obizwa ngeMunicipal Structures Act ngenxa yokuthi bebexhamazela befuna ukudla uMasipala. Bekumele balandele imigomo yokubhalela uSomlomo nemeneja kamasipala bese begcina ngokuya kuMphathiswa uma bobabili benqaba. Lapha, bavele baya ngqo kuSithole-Moloi bamnxusa ukuba ngendlela ngesikhathi uSomlomo ebanxusa ukuba balungise okungamaphutha,” kusho uNtuli.
Ngakolunye uhlangothi uNobhala we-ANC KwaZulu-Natal uMnu uMtolo uthe igcagcele esokeni, wathi yima abantu bakwaNongoma bezoyibona intuthuko: “Sizosebenzisana nabaholi bomdabu, abemboni yamatekisi, osomabhizinisi nabezolimo ukubuyisa isithunzi sabantu bakwaNongoma. Abantu balapha angeke bazisola ngalokhu. Bathwele kanzima ngenxa yokuthi abakaze baphathwe elinye iqembu ngaphandle kwe-IFP, okwenza impilo yabo ibe nzima,” kusho uMtolo.
Ukulahlekelwa nguNongoma kusho ukuhamba kwesizinda se-IFP. Khona lapho kusho ukunqoba kwe-ANC yize kuphethe abeNFP. Okwenzeke kwaNongoma kubukeka kusazoqhubeka nokuba ngumdonsiswano njengoba kucijisa imikhonto phakathi kwamaqembu amabili amakhulu, uKhongolose ne-IFP. Lokhu okuchaza ukuthi usuqalile umkhankaso wokhetho lokuhola isifundazwe noluzoba ngonyaka ozayo.