I-Action SA ifuna ukuba ngumalamulele kwabamaSpaza Shops emalokishini
![](https://i0.wp.com/bayedenews.com/wp-content/uploads/2020/05/WhatsApp-Image-2022-12-20-at-11.32.51-4.jpg?fit=80%2C76&ssl=1)
![](https://i0.wp.com/bayedenews.com/wp-content/uploads/2024/05/Action-SA-01.png?fit=1600%2C955&ssl=1)
![](https://bayedenews.com/wp-content/uploads/2024/05/WhatsApp-Image-2024-05-27-at-06.44.48_e731eb97-800x600.jpg)
![](https://bayedenews.com/wp-content/uploads/2024/05/WhatsApp-Image-2024-05-27-at-06.44.48_3846b471-800x533.jpg)
![](https://bayedenews.com/wp-content/uploads/2024/05/WhatsApp-Image-2024-05-27-at-06.44.48_737a04fb-800x600.jpg)
Njengengxenye yokuvikela abanikazi bezitolo ezingamaSpaza Shops emalokishini i-Action SA KwaZulu-Natal ithathe umkhankaso wayo obizwa nge#Spaza4Locals yawuyisa elokishini eMlazi lapho kunezitolo eziningi eseziwele ezandleni zabantu bangaphandle.
Isikhalo esikhulu kosomabhizinisi basemalokishini nasezindaweni zasemakhaya ezweni ngesongenisa kwabatu bokufika okuyibo abaphethe amabhizinisi kusuka kumaTuck Shop, iziPaza, amaThaveni.
Abantu bathutheleka kulezi zitolo ngenxa yentengo ephansi yempahla abayidayisayo nokuvula ubusuku nemini. Ukwanda kobugebengu emalokishini nokwehla nokuphela kwemisebenzi kubantu ngenye yembangela enkulu eholele ekutheni osomabhizinisi bendawo bahluleke ukuqhubeka namabhizinisi abo. Umholi we-Action SA kwelikaMthaniya nokunguye leli qembu elifolosa ngaye esikhundleni sikaNdunankulu Wesifundazwe ephelezelwa nguNks uLerato Ngobeni olilungu le#TeamFixSA Home Affairs kuleli qembu bahlangane nabanikazi bamaSpaza Shops ezigcemeni ezahlukene kusuka eClermont, KwaMashu umkhankaso waphelela eMlazi.
Ephawula ngalo mkhankaso umncwango uthe inhloso enkulu yawo ukuveza ukuzinikela kwabo ekuqinisekiseni ukuthi umnotho wasemalokishini uyaqhubeka nokusimama futhi udala amathuba emisebenzi emphakathini wendawo. “Kusemqoka ukuthi umnotho ezindaweni zabantu ungabi sezandleni zabokufika abathatha yonke inzuzo bayithumele emazweni abo okugcina kushaya kubantu bendawo. Ekuxoxisaneni kwethu nabanikazi bamaSpaza Shops kuvelile ukuthi banokukhathazeka ngokuba khona kwabangaphandle nomthelela waboekuphatheni amabhizinisi,” kuphawula uMncwango. Akazange akufihle ukuthi isimo
lesi sinyusa izinhlonzi ngoba sichaza ukuthi kunengxenye yenzuzo kwezomnotho egcina isihlukaniswa phakathi, kube ngabokufika nabakuleli abazuza kuyo. Uthe ikhona nemibiko ekhathazayo ngokuthi abanikazi bezitolo bkuleli bathola ingcindezi kabokufika ukuba babadayisele izitolo zabo okanye babatentise zona. UMncwango uveze ukuthi ukungenelela kwabo kulo mkhankaso kusobala, kungukushayelela isipikili ekukhuliseni umnotho njengoba bechaze ngokusobala ephuzwini lokuqala ohlelweni lwamaphuzu ali-12, lapho beqhakambisa khona uhlelo lwabo lokufukula amabhizinisi emalokishini nasezindaweni zasemakhaya. Uthe umkhankaso wabo i#Spaza4Locals uhamba ibanga elide, awugxilile nje ekubuyiseni umnotho nezindawo zabantu emphakathini, kodwa inhlosongqangi yawo ukusimamisa umphakathi nokubuyisa ukukhulisa komnotho. Omunye ohanjelwe ubuholi be-ActionSA oneSpaza Shop uNkk uNcane Mthembu ohlala esigcemeni sakwaB eMlazi.
UNkk uMthembu uthe okubalimaza kakhulu ukuthi umphakathi uthenga kakhulu ezitolo zabangaphandle ngoba izinto zabo zishibhile, kodwa muva nje sekukhona ukuxwaya emuva kokuvela kwemibiko yokuthi izinto abaziayisayo zisuke seziphelelwe isikhathi. UMthembu uthe abantu abaningi emphakathini abasebenzi kokunye kuyenzeka kuze kushone ilanga kungazange kuthengwe. “Siyakudinga ukungenelela kukahulumeni kulezinkinga esibhekene nazo”. Baphinde badlulela esitolo sakwaKhuzwayo nalapho bezwe khona izinkinga ezithi azifane ngabokufika emphakathini
UNks uLerato Ngobeni we-Action SA uthe okunye abakuqaphelile kulolu hambo ukuthi abantu bayaludinga usizo lukahulumeni futhi banentshisekelo yokuqhuba amabhizinisi abo. Uthe uma i-Action SA ingena emandleni bazofaka ingcindezi ukuba uhulumeni ashaye imithetho ezoqinisekisa ukuthi kunamabhizinisi abekelwe ukuphathwa ngabantu abawumnsinsi wokuzimilela njengamaSpaza Shop. Uthe okunye abakutholile ukuthi izitolo eziningi eMlazi ziphethwe ngabantu bangaphandle njengabaseSomalia okuphetha ngokuthi inzuzo yonke abayenzayo iye emazweni abo.