Ukukhuluma okuthi “kwamukelekile” ngokwepolitiki mkhulu umonakalo okuwenzile

Engosini yangeledlule esithembise ukuyiqhuba kuleli sonto ngiyobe angibenzi ubulungiswa uma ngingaphefumuli ngodaba engicabanga ukuthi alugcini nje ngokululetha ukudideka ezingqondweni zabantu abaningi, kodwa lukhomba ukudebesela ekuqhakambiseni lokho okuzimpawu zamagugulethu ikakhulukazi esizweni samaZulu amagalelo aso okuvelela aziwayo.

Ngesikhathi kuthathwa isinqumo sokuthi iNgonyama uZwelithini kaBhekuzulu izoqala uhlelo lokugcoba noma ukubeka Amakhosi ezihlalweni zokuphatha
yiso belu lesosikhathi lapho inqola yaphunyuka khona ukuhamba ngendlela efanele yayokhalakathela emaweni.

Ngikhumbula kahle ukuthi ngalesosikhathi ngangiyinhloko yomnyango wezaseNdlunkulu. Kune nsabuli ephathwa yiNgonyama eyibeka ehlombe leNkosi egcotshwayo.

Mangisho Zul’omuhle ukuthi kubukeka kwabakhona ukudideka nokuhlanezela umlando kulowo owancoma ukuthi Ingonyama isebenzise iNsabula uma igcoba iNkosi yesizwe. Kunohlelo njengosomlando engalibhunga neNgonyama ukuthi kufanele lulandelwe uma iNgonyama igcoba iNkosi.

Njengenhloko yomnyango kanye nosomlando ngancoma ukuthi kungaba umqondo ophusile ukuthi iNgonyama idlulise izipho zehawu kanye nomkhonto eNkosini egcotshwayo. Ihawu kanye nomkhonto kuyizimpawu zezinto ezingamagugu ezasetshenziswa ukuvikela umbuso kaZulu Ukusebenzisa insabuli yiNgonyama iyibeke ehlombe leNkosi egcotshwayo kuwuphawu oluthulile olungasho lutho neze.

Akukhumbuleki emlandweni ukuthi uZulu wake wasebenzisa izinsabula ekuvikeleni umhlaba – ngisho nasempini yaseSandlwana. Kufanele siqhaphele singawuhlanakazeli umlando wethu. Ngokukhulu ukuphuthuma ngincoma ukuthi iNgonyama iyekele ukusebenzisa insabuli kodwa idlulise ihawu kanye nomkhonto njengezimpawu ezasetshenziswa futhi okufanele sisetshenziswe namanje njengezimpawu zokuvikela isithunzi sobukhosi.

Insabuli ayikaze ibe isikhali sikaZulu esivelele. Isetshenziswa kakhulu emazweni amaSulumani lapho igenxa khona amakhanda ezigilamkhuba zokuganga.

Akudlalwa insabuli ibeka phansi ikhanda lendoda kube sekuphelile ngayo ngamasekhondi. Izigebengu kulamazwe ajezisa ngeNsabuli zigenxwa amakhanda endaweni ethize evulelekile esidlangananeni kubuka wonke ofisa ukubona.

Kwesinye isikhathi umuntu ufikelwa ukuthukuthela ngendlela izigebengu zitanasa
ngayo lapho eNingizimu Afrika aze afise kungathi kungabolekwa inqubo yokujezisa ubugebengu yasemazwe aseMiddle East unyaka owodwa lapha emzansi.

Kungasuza kubhoshe ulova kungabi zindaba zalutho ngoba vese ngalesosikhathi sokujeza ikhanda liyobe selihlukene kudala nomzimba emva kokuhlukaniswa kwalo insabuli ebukhali ngendlela eyisimanga. Bungaphela nya ubugebengu eNingizimu Afrika.

– Iyaqhubeka ngesonto elizayo.

UDokotela Vusi Shongwe eMgungundlovu, kwisiFundazwe saKwaZulu-Natal