Inkulumo yeSILO emhlanganweni naMakhosi

Makhosi aseNdlunkulu
Namuhla sihlangana esikhathini lapho kukuningi osekwenzekile, okubi nokuhle.
Kuningi esesidlule kukho njengesizwe kanye nezizwe ezahlukene. Okunye sekwenzeka kwadlula kanti okunye kusasimele ukuba sibhekane nakho.

Uma umunwe womlando ungikhomba ukuba ngihlale eSihlalweni esafungelwa ngoyihlo endulo, iSihlalo sikaZulu kwaba wukwambuleka kwekhasi elisha. Insizwa kaMdlokombane noMtanenkosi engabe ngiyiyo ngokuphazima kweso yafa kwazalwa okusha kimi. Ukuchaza kangcono lokhu ngiyafisa ukuphinda amagama engawasho eMabhida ngomhla zingama-29 kuMfumfu, lapho ngathi: “ISihlalo soBukhosi bukaZulusinguMphongolo weSivumelwano phakathi kwalabo abangasekho, abaphilayo nalabo abasazozalwa.

Okhonjwe ngumunwe womlando ukuba ahlale kulesi Sihlalo kusuke kubekwe emahlombe akhe amathemba kanjalo nemikhuleko kaZulu ophilayo kepha kakhulukazi loyo osazozalwa.” Okunye okumqoka ngalesi Sihlalo wukuthi izinsika zaso yini, nina enihleli ezihlalweni zawoyihlo abadela konke kwathi ngezingazi zabo bakha lobu Bukhosi namuhla osebudume umhlaba wonke. Yebo, lesi Sihlalo kasizimelanga kepha sakhiwa wubuchule bokhokho bethu endulo. Thina sonke esiphilayo namuhla siyizindlalifa zalobo buchule bendulo. Ongangibuza ukuthi
ngobuchule ngisho ukuthini impendulo yami ingaba yinye nje vo – ngubunye.

Kumqoka ukwamukela ukuthi ubunye lobu akusho ukuthi abantu basuke bevumelana ngakho konke. Ubunye busho ukuthi abantu bavumelana ngalokho okumqoka, okubahlanganisayo nokubakhuphulayo. Kulokhu umbuzo omkhulu ngothi ngabe ubunye obudingekayo ngesikhathi sethu kungabe kumele kugxile kuphi?

Makhosi aseNdlunkulu
Kimi akukho ukungabaza ekuthini okumqoka ngalesi sikhathi wukuba sime kulokho okuyizifundiso noma izimiso ngeSihlalo kanjalo noBukhosi ngoba yikho okuyoba ngumalamulela kwezinye izimo esibhekene nazo. Njengezindlalifa zeSihlalo noBukhosi jikelele sinomthwalo wokuba sifukule uZulu, ukuba siwuwelise emazibukweni amabi. Amanye alamazibuko ngiyafisa ukulunguza kuwo namuhla yize ngazi ukuthi emasontweni nje ambalwa sizoba nomhlangano oqondene nqgo nawo.

Uma ngihlala eSihlalweni ngelulekwe ngemibiko eminingi yokubulawa kwaMakhosi nezinduna kweleNdlovukazi uMthaniya. Isithombe esivelile ngesokuthi iSihlalo noBukhosi bangaphansi kwengcindezi njengoba ukuwa kwaMakhosi nezinduna ngikufanisa nokusha kwexhiba emzini omkhulu. Kimi laMakhosi nezinduna akuzona izinombolo nje kepha ngabantu abayizinsika zoBukhosi okuthi ngokuwa kwabo kulahleke ulwazi namava amakhulu.

Ukubulawa ngesihluku koMntwana uMuntukaphiwana waSosuthu ngesonto eledlule kwengeze esibalweni esikhulayo sezigameko zokuhlaselwa kweSihlalo noBukhosi. Emhlanganweni ozayo naMakhosi ngifisa lolu daba lube sezithebeni ngoba isinyathelo esilandelayo wukuba ngibe nomhlangano ophuthumayo ungakapheli lonyaka noNgqongqoshe uCele kanye neziphathimandla ukuze silubhekele oduze lolu daba. Kuloyo mhlangano leNdlu nayo iyobe iyingxenye. Kulolu daba siyabudinga ubunye ngoba okwenzakalayo kusithinta ngqo.

AMakhosi lapha kwaZulu-Natal nakuzwelonke anelungelo lokuba abe ngabaholi ezindaweni ezingaphansi kwawo. Leli akulona igunya okumele linikezwe ngabathile kepha yilungelo elikhona esimisweni sethu thina Zulu kanye naku mthethosisekelo. Lokhu ngikusho ngoba uma ngibuka nje sekukhona lapho kumele uBukhosi buphakame khona ngoba ezinye izinhlaka kubukeka zisilela. Odabeni nje lamaloli lawa adla abantu lapha kulesi sifundazwe uBukhosi abukwazi ukuthula nje bungasho lutho.

Iqiniso lithi lezi zenzo zamabomu esezibizwa ngezingozi zenzeka emigwaqeni esezindaweni ezenganyelwe ngaMakhosi. Lokhu nje kukodwa kufakaza isidingo sokuba uBukhosi bube yingxenye yesixazululo kulolu daba lwamaloli adla abantu bakababa, abancane nabadala.

Olunye udaba okumele sibemunye kulo yilolu lokukhuliswa kwezingane zabafana nengikholwa yikuthi ngalokho siyobe senza umsebenzi wethu wokwakha isizwe. Phela yizingane zabafana ezikhula zibe yibutho lesizwe, obaba kanye namadoda aba zinsika zemizi nesizwe. Uma siqinise kubafana njengoba siqinisa nje kumantombazane siyobe siqopha isiqinisekiso sekusasa elinoZulu oqotho nozaziyo ukuthi ungobani. Ngiyafisa ukuqinisekisa aMakhosi ukuthi zikhona izinguquko kanjalo neziphakamiso engizozethula kuwo.

Esinye salezi zinguquko ngesegama lomuntu ozongimela lapha kuleNdlu. Zikhona nezinye izinhlaka engizozibheka ngiphawule ngazo nengikholwa ukuthi kumqoka ukuba aMakhosi aphawule kuzo noma abe nolwazi ngezinguquko ezizoba khona. Konke lokhu kuyobe kwenziwa ngenhloso yokwakha uzinzo nobunye kepha okumqoka nakakhulu ukuqinisekisa ikusasa lalobu Bukhosi.

Ukuqinisekisa ukuthi lokhu engikubalulile lapha nokunye kuthola isikhathi esanele ukuba kudingidwe, ngijube uMehluleli uNgwenya noyisandla sami sokuphosa ukuba enze amalungiselelo omhlangano wokuphetha unyaka. UNdunankulu wami noweSizwe uMntwana waKwaPhindangene sekuxhunyenwe naye futhi ngiwutholile nombiko wokuthi nabaholi baleNdlu nabo sebethintiwe. Okumqoka ngalomhlangano yikuthi uzobe ucaba indlela kokuningi okuyiziphakamiso kanjalo nezinhlelo zoBukhosi. Ngiyanimema nonke ukuba niphelele, nizokwenza umsebenzi wawo yihlo wokuqinisekisa ukuthi iSihlalo noBukhosi kusesigabeni esifaneleyo.

Ngiyabonga