Kudingeka ezishisiwe ukuvuselela umnotho wesifundazwe



UMtaka ungumbhali wezindaba zamazwe neMeneja kwi-Igunundu Agency.
UNgqongqoshe Wezezimali u-Enoch Godongwana uthi unethemba lokuthi imali eyengeziwe engeniselwe iNingizimu Afrika ngokukhula kwezimpahla zakamuva izosiza izwe ukuthi libhekane nezindleko zezikhukhula KwaZulu-Natal.
Umonakalo esifundazweni ulinganiselwa ezigidigidini eziyishumi zamarandi. UNgqongqoshe ubekhuluma eseWashington lapho esanda kufika khona ezothamela Imihlangano Yasentwasahlobo ye-International Monetary Fund kanye neWorld Bank.
“Umsebenzi obalulekile esiwenze ngokombono wezezimali wukwakha indawo yezimali. Isibonelo, i-US inezinhlobo ezimbili zezigaba: esokuqala yilokho okubiza ngokuthi impumuzo esheshayo, eyakhiwe izingxenye ezimbili. Eyokuqala iwukuhambisa idatha, isibonelo, usizo lwezindlu, amanzi nokunye. Ngakho-ke, ingxenye yesibili yalokho ukuhlola izinga lomonakalo. Sithole imali engaphezu kwesigidigidi samarandi (-R1bln) ebekelwe isabelomali kunoma yimuphi umcimbi ngokusebenzisa indawo yethu yezimali. Isigaba sesibili sizoba ukululama nokulungisa futhi, umbono wami wukuthi sibe nemali engcono kunebesiyilindele ngenxa yamanani entengo yempahla.”
UHulumeni ukhiphe isigidigidi esoso-R1 wesikhwama sezimo eziphuthumayo ngoLwesihlanu ukusiza amashumi ezinkulungwane zabantu abasale bengenandawo yokuhlala, amanzi kanye nogesi kulandela izikhukhula ezihlasele esifundazweni. UGodongwana ukugcizelele ukuthi sikhona isidingo sokuthi uHulumeni asheshise izinhlelo zakhe zokungenelela esifundazweni.
Wonke umuntu ulula isandla
INational Liquor Traders Council (NLTC) ithembise okungenani izigidi ezi-R2 wokuxhasa amabhizinisi nemiphakathi elahlekelwe yizikhukhula KwaZulu-Natal.
Ithi uxhaso lolu luzoba ngolunye uhlobo lwezibonelelo zezikweletu kwabahweba ngotshwala, basebenzele ukubuyisela isitokwe kanye nokuvuselela amabhizinisi abo. Bangaphezu kwama-400 abantu asebeshonile kwathi amakhulu amabhizinisi acekelwa phansi kulandela inhlekelele yezikhukhula esanda kwenzeka esifundazweni.
“Sizibophezele ngemali elinganiselwa ezigidini ezi-R2 okuyimali encane yokusiza izifunda zethu ezingamathaveni kodwa nomphakathi ngoba awekho amathaveni angenawo amakhasimende. Ngakho senza ingxenye yethu. Umnikelo uhlukaniswe izingxenye ezi-3: 1. Amaphasela okudla. 2. Siza abahwebi ukuthi bathole isikweletu uma sebevule iminyango baphinde badayise. 3. Sibheke ukusiza mayelana nokwakha kabusha izindawo zabo. Mayelana nalokho, sibambisene nelinye lamabhange aphezulu ukuze sikwazi ukusiza ngezimali mboleko ezinenzalo ephansi,” kusho okhulumela iNLTC uLucky Ntimane.