Luyinsindabadala elokucishakonga ugesi kuleli



UMtaka ungumbhali wezindaba zamazwe neMeneja kwi-Igunundu Agency.
Amanye amaqembu ezepolitiki athi akasule esikhundleni uNgqongqoshe Wamabhizinisi KaHulumeni uPravin Gordhan kanye nesikhulu sakwa-Eskom u-Andre De Ruyter. Basola uHulumeni ngokusebenzisa indlela entula ukuxazulula inkinga kagesi ezweni.
INingizimu Afrika ibone ukucinywa kukagesi cishe amasonto amabili njengoba u-Eskom ememezele ukushoda okuqhubekayo kwamandla okukhiqiza. UDe Ruyter uthi angeke aze asule esikhundleni sakhe esinezinxushunxushu naphezu kokwehla kwezinga lokucinywa kukagesi ezweni kanye nezicelo ezikhulayo zokuthi ehle esikhundleni.
Uthi inkinga kagesi ekhungethe izwe ngeke ixazululwe ngokushintshwa kobuholi. Inkinga kagesi inemiphumela emibi futhi njengoba izwe lisanda kuqala ukhetho, amaqembu ezombusazwe abethula izixazululo kule nkinga.
Umholi weDA, uJohn Steenhuisen uthi isixazululo ngama-Independent Power Providers (IPPs). “Ukucimakonga ugesi kubulala imisebenzi, kuvimbela abantu ukuthi baqhube amabhizinisi abo futhi kulimaza umnotho wethu futhi kuphazamise futhi kucekele phansi impilo yabantu baseNingizimu Afrika.
“Enye yezinto okufanele yenzeke ngokushesha ukuthi igridi kufanele inikezwe umkhiqizi ozimele. Kufanele-ke siyekele zonke lezi zindleko nemikhawulo yokuphehla ugesi wangasese.
“Kufanele sivule igridi kuma-IPP futhi okubaluleke kakhulu ukuthi sivumele amadolobha ukuthi akwazi ukuthola ugesi ngokuqondile kuma-IPP ukuze sikwazi ukugcina izibani zikhanya, amafemu ahambayo kanye nemisebenzi eza eNingizimu Afrika yonke.”
Umholi weFreedom Front Plus, uPieter Groenewald, uhambe emazwini kaSteenhuisen, enxusa abakhiqizi abazimele bakagesi.
UGroenewald usole abaphathi enhlanganweni yomphakathi ngokwehluleka ukuba neqiniso ekuxoxisaneni kwabo nomphakathi.
“Kuyacaca ukuthi u-Eskom awubeki izinto obala emphakathini waseNingizimu Afrika futhi abaphathi bakwa-Eskom kanjalo noNgqongqoshe kumele basitshele kahle ukuthi yini inkinga ngo-Eskom ukuze sizilungiselele, ikakhulukazi amabhizinisi. Ukucinywa kukagesi kulimaza umnotho futhi kuzoholela ekulahlekeni kwemisebenzi.
“Akwamukelekile neze ukuthi kube nogesi owanele okhethweni bese kuthi kungazelelwe sidlulele eSigabeni 4 sokucishwa kukagesi ngemuva kwalo. U-Eskom noHulumeni kumele bavumele abakhiqizi abazimele ukuthi bathole amandla ngokushesha ukuze bakhiqize ugesi futhi babe yingxenye yohlelo lokuqinisekisa ukuthi asinakho ukucima kukagesi.”
Okhulumela iCOPE uDennis Bloem usenxuse uMengameli uCyril Ramaphosa ukuthi axoshe uNgqongqoshe Wamabhizinisi KaHulumeni uPravin Gordhan.
“Lokhu kucishwa kukagesi kubhidliza umnotho. I-ANC yehlulekile ukuphatha leli lizwe. UMengameli uCyril Ramaphosa kumele axoshe uNgqongqoshe uPravin Gordhan ngokushesha ngoba uyinhloko yezepolitiki yoMnyango. Kumele axoshwe futhi aziphendulele ngokugcwele ngokwenzeka ezweni lethu.”
Okhulumela i-ATM, uMnu uSibusiso Mncwabe, uthe ayikho intando yepolitiki yokubhekana nale nkinga, wathi kumele kugingqike abaphathi bakwa-Eskom noGordhan.
“Sekuyasicacela njengeqembu ukuthi kungenzeka ukuthi kukhona abantu endaweni ethile abahlomulayo ngalokhu kucinywa kukagesi. Ngeke kwenzeke ukuthi eminyakeni eli-13, asikwazi ukuxazulula le nkinga njengezwe elinezigidigidi eziningi ezinikezwe u-Eskom. Akukho okwenzekayo. Sekwakhiwe isiteshi esisha sikagesi, akukho okwenzekayo ukuxazulula inkinga. Kuyacaca ukuthi ayikho intando yepolitiki yokuxazulula lolu daba. Njengeqembu, sicela ukuthi kuxoshwe iSikhulu Esiphezulu, iBhodi yonke yakwa-Eskom kanye noPravin Gordhan njengoNgqongqoshe.”
UNobhala Jikelele weNFP, uMnu uCanaan Mdletshe, uthe inkinga kagesi isigqame kakhulu futhi igqamisa umthelela omubi wokucinywa kukagesi.
“Ukucishwa kukagesi sekuyinkinga enkulu eNingizimu Afrika ngoba sinoNgqongqoshe uPravin Gordhan owehluleka ukwenza umsebenzi wakhe. Unesibopho sokuqinisekisa ukuthi sinamandla anele okusinakekela. Izingane zethu zibhala izivivinyo sikhuluma nje kodwa ziyathinteka ngenxa yokucishwa kukagesi ngoba ihora lesibili ngalinye, awukho ugesi ndawana thize eNingizimu Afrika.
“Ngicabanga ukuthi sekuyisikhathi sokuthi iBhodi lakwa-Eskom lihlakazwe ngoba lihlulekile emsebenzini walo wokuqinisekisa ukuthi sinogesi owanele. Ngeke sikwazi ukuqhubeka kanje uma abantu behluleka ukwenza umsebenzi wabo.”
Ngesikhathi kuqhubeka isithangami nabaphathi bakwa-Eskom, uDe Ruyter ubeke ezinye zezinsolo komasipala. Uthi ngaphandle kokuphazamiseka kweziteshi eziphehla ugesi kanye nezinselelo zokushoda kukagesi, ukucinywa kukagesi kubhebhetheke kakhulu ngomasipala abebengasisebenzisi njengokusho kwenkampani ephehla ugesi.