I-Israel ibukela phansi i-African Union ngezinqumo



UNgubane ungungoti wezindaba ezimayelana ne-Afrika nezokubusa.
UMandulo ngenye yezinyanga ezingezinhle ku Israel e-Afrika. Eminyakeni engamashumi ayisithupha edlule izwe lakwa Israel lathelwa ngehlazo kwi United Nations Conference Against Racism eyayibanjelwe eThekwini. I-Israel neMelika baphuma kuleyo ngqunquthela emuva kwesimemezelo esabe sithi iZionism iyefana nokucwasa ngokwebala.
Ukubanjwa kwalengqungquthela akwehlanga kahle kulabo ababeseka i-Israel. NgoMsombuluko abahleli bomhlangano wokuqala obizwa nge Africa-Israel Summit obekumele ube eTogo ngenyanga ezothwasa bamemezele ukuthi le ngqugquthela isihlehlisiwe nokho akwaziwa ukuthi ihlehliselwe isikhathi esingakanani.
Abaholi bakwa-Israel bebethi lenkomfa ngeyokubanika ithuba lokukhulisa umnotho nentuthuko yabo. Bekuhloswe ngayo ukuthi izwe lakwa-Israel livuselele amaxhama ezokuxhumana namazwe ase-Afrika ebelingazwani nawo emuva kwempi yangowe-1973 eyaziwa ngeYom Kippur. Lapha amazwe ama-Arab abambisana ngokulwa ne-Israel ngenkathi izama ukuqhoqhobala ngesankahlu umhlaba weGibhithe, eSiriya nePalestina.
Kuzokhumbuleka ukuthi izwe lakwa Israel lavela obala emuva kweminyaka emibili ngaleso sikhathi nxa inhlangano yobumbano yama Afrika ngaleso sikhathi okwabe kuyi-Organisation of African Unity (OAU) iphasisa isiphakamiso esabe sithi abacindezeli bama-Palestina babesebenzisa inqubo efanayo neNingizimu Afrika neZimbabwe eyabe igcwele ukucwasa nengcindezelo.
Ukuvuselela ubudlelwano ne-Afrika kungelinye lesu lika-Israel lokuthi iqhubeke nokuba khona emhlabeni kwazise ulokhu ukhule njalo umsindo wokulisola ngokucindezela abantu basePalestina iminyaka engama-50, ukungafuni ukuthi amaPalestina azimele kanye nomkhuba walo wokugcinezela izinkumbi zabantu ezindaweni ezibuswa yibo ngokungemthetho njengaseGaza naseWest Bank.
Kodwa eminyakeni cishe emibili edlule sibone u-Israel usemkhakhansweni e-Afrika ngaphansi kwesiqubulo esithi “ u-Israel ubuyela e-Afrika”.
Selokhu kwamenyezelwa ekuqaleni kwalonyaka ngengqunquthela ye-Africa-Israel Summit kusuke omkhulu umsindo. Abagxeka le nkomfa bathi i-Israel isidelele kakhulu inhlangano yamazwe obunye be-Afrika, i-African Union (AU) nokuthi noma ngumuphi umbuthano ohlangene ngokudingida izindaba ze-Afrika kumele ubandakanye i-AU, kube iyona ehola lezinhlelo hhayi izwe thizeni.
Ukuqoka izwe laseTogo ukuthi libambe le nkomfa bekukhombisa ukuthatha amathuba kwe-Israel. Kucace bha ukuthi uNdunankulu uBenjamin Netanyahu ubehlose ukusebenzisa uHulumeni obuthaka ngethemba lokuthi lokhu kungase kubahlenge ezinkingeni ababhekene nazo kwezombusazwe. Ngakolunye uhlangothi uHulumeni waseTogo ubuthembe ukusebenzisa i-Israel ukuthi ibasize ukwelula isikhathi abasihlezi kanye nokulamula izinxushunxushu ababhekene nazo nokuthunaza amaqembu aphikisayo.
Into esemqoka ku-Israel isibalo samazwe. Lamazwe angama- 54 ase Afrika amqoka uma kuza ekuvoteni ezindaweni ezisemqoka emazweni omhlaba ikakhulu kwi-United Nations. Ngale kwamavoti ase-UN, u-Israel uthungatha amazwe ase-Afrika angeshela i-AU ukuthi ayinike isikhundla sokuba izinhloli zokhetho. Ukunika lelizwe lesikhundla kungakhulisa ubudlelwano obunalo namazwe ase-Afrika. Kungayivumela nokuthi ikwazi ukuba nomthelela ekuvoteni kwamazwe ase-Afrika ezindaweni ezihlukene.
Kumele kuqapheleke ukuthi elakwa-Israel selikhona vele entshonalanga nase mpumalanga ye-Afrika. Lilinde ngabomvu ukuthi lizitapele amathuba omnotho kulezindawo. Into engephikwe ukuthi ukuqhubeka nokucindezela iPalestina nokuyicwasa kuzoyinciphisela amathuba okukhula e-Afrika.
Ukubamba ingqqungquthela ebizodingida izindaba ze-Afrika ezweni elincane elaziwa ngokuba nababusi abangondlovukayiphikiswa nokungasimami kwezombusazwe kusho indelelo ka Israel.
Angingabazi ukuthi ukuhlehlisa lenkomfa kuzoyilimaza noma kanjani i-Israel. Angeke kodwa sawaziba lamazwe akade efuna ukuwuhambela lomhlangano ikakhulu lawo angamalungu e-Economic Community of West African States (ECOWAS).
Le ngqungquthela ye-Afrika ne-Israel yembule izinto ezisemqoka ngentuthuko yepolitiki yase-Afrika. Umbuzoukuthi ngabe imizamo yokugcina yini ye-Israel yokungena e-Afrika? Uma sithi akunjalo ngabe abaholi be-Afrika bazothini uma i-Israel ibuya engqongqoza? Ngabe ukuhlehlisa lomhlangano kuzoqinisa i-AU, noma ngabe amazwe ase-Afrika azolufakela izibuko udaba lwamazwe angaphandle? Ngabe lokhu kuzosho ukuthini kwinhloso ye-AU ukuthi kube nobumbano uma kuza kwimithetho elawula ubudlelwano namazwe angaphandle e-Afrika?
- UThembisa Fakude umhlaziyi wamazwe omhlaba esikhungweni i-Aljazeera Centre for Studies.