Kubophene izaqha: Imoto, onogada bezikhulu odakeni lokubulalana ematekisini



UZulu uyintatheli ephenyayo esimkatshubovu.
Imoto yoMnyango, onogada bezikhulu odakeni lokubulalana ematekisini
NGALESI sikhathi yonke imilomo ezweni ivunana ibabaza ngezehlakalo zokubulawa kosopolitiki KwaZulu-Natal elaboHlanga liphenye udaba oluthinta ukubulawa kwabantu nokuhlanganisa abaqaphi beMeya kanye noMphathiswa kanye nemoto esetshenziswa nguMphathiswa.
Ngesonto eledlule elaboHlanga lilandele udaba oluthinta ukubulawa kwabantu abathathu endaweni yaseHammarsdale. Kweminye yemithombo yabezindaba lolu daba lubekwe njengobugebengu obujwayelekile. Namuhla iBAYEDE isingakuqinisekisa ukuthi lokho bekuyimbudane bekuhlose ukudukisa umkhondo.
Amadoda amahlanu abehlome ephelele atheleke kuleli lokishi ngezithuba zehora lesi-9 kusihlwa ngoLwesibili olwedlule behamba ngemoto yohlobo lwe-Audi A4 emnyama. Inhloso bekukuyokwenza umonakalo kwezinye izikhulu zamatekisi endaweni. Nokho libalahlile njengoba isikhuni singcine sesibuya nomkhwezeli. Kulaba abahlanu ababili basale enkundleni kwathi ababili baphuthunyuswa esibhedlela. Kanti esinye isakhamuzi saseHammarsdale sona sithole amachaphazelo.
Abasale enkundleni kube ngMnu uBonginkosi “Neneh” Ngubane oneminyaka engama-33 ubudala. Okuvelile wukuthi uNgubane ungunogada kaNkk uNonhle Mkhulisi oyiMeya eMkhandlwini iKing Cetshwayo. Owesibili nguMnu uWiseman Khanyile oneminyaka engama-51 kanye noMnu uThabiso Shozi oneminyaka eli-19. Kulabo abasindile elaboHlanga lingakuqinisekisa ukuthi kukhona noMnu uLindani Mkhize ongunogada kaMhlonishwa uBongi uMaSithole Moloi ophathiswe ezoBuciko, Amasiko Nezemidlalo KwaZulu-Natal.
Ngaphandle kokufa nokulimala kwabantu okunye okungase kwenze ukukhuluma kujiye wukuvela kobufakazi bokuthi le moto yohlobo lwe-Audi A4 ingeyoMnyango oholwa nguMhlonishwa uMaSithole Moloi. Akugcini lapho kepha kuvela nokuthi ngokohlelo lwangaphakthi yabe isichithiwe le moto.
Ozul’azayithole bayilandele baze bayithola emaHhovisi oMnyango asemgwaqeni uBoshoff kunombolo 117 eMgungundlovu. Nembala bayithole imoto izimbobombo emzimbeni nasemafasiteleni isagcwele igazi okukhomba khona ukuthi ibibambene. Ophenyweni lweBAYEDE kuningi okuvelile ngale moto. Okokuqala kuvele ukuthi le moto akukona ukuthi ibingenalo igunya lokuba seHammarsdale ngesikhathi sesigameko kepha yabe isikhishiwe ohlwini lwezimoto ezingasasetshenziswa. Ukukhishwa kwayo ngenhloso yokuyogila imikhuba kuveza ukuthi konke bekuhleliwe ngononina. Okwesibili, kuvele ukuthi uMkhize obekunguye yedwa ebingaphuma ngaye bekumele angabi bikho emsebenzini njengoba ebesekhefini. Omunye umthombo okhulume nOzul’azayithole nocele ukuba igama lingadalulwa uthe: “Imoto ilandwe nguLindani egaraji lakwaFord khona eMgungundlovu njengoba kade ibiyofakelwa injini entsha.”
Okwesithathu okuvelayo ngale moto wukuthi sekunomuntu owamiswa emsebenzini ngenxa yayo. Emuva kokuthola lokhu elaboHlanga limfune laze lamthola lomsebenzi ogama lakhe kunguMnu uLucky Shabangu obeqashwe njengomuntu obhekelele ukusebenza kwezimoto. UShabangu umiswe ngamhla zingama-20 kuMbasa, phakathi kwezizathu amiselwa zona yizinsolo zokweba izimoto zoMnyango okubalwa nayo le yohlobo lwe-Audi ebaleka esigamekweni saseHammarsdale.
IBAYEDE ithole ukuthi bekungasekhona okokuqala uShabangu emiswa emsebenzini ngezizathu ezingaqondakali njengoba nangomhla zingama-21 kuNhlolanja wezi-2017 umiswe nguMnu uZama Sibisi obeyisikhulu eHhovisi likaMphathiswa ngesizathu sokuthi wephula umgomo ngokumeqa yena njengomphathi wakhe wayobikela uMphathiswa ngezinsolo zetulo lokusocongwa komyeni wakhe, uMnu uLucky Moloi ngesikhathi kunomkhankaso wokubamba ukhetho lokuchibiyela eNquthu. USibisi ugcine esusiwe kulesi sikhundla nokungaphelanga sikhathi esingakanani imikhonto yabheka kuye uShabangu. Phakathi kwezimoto zoMnyango okuthiwa zintshontshwe nguShabangu kubalwa kuzo i-Audi A4 emnyama enezinombolo ezithi NP 143-711 okuyiyo ebandakanyeke esehlakalweni sokudubulana eHammarsdale, iFord ST emhlophe enezinombolo ezithi NP 14624 neVW Amarok.
ElaboHlanga limbuzile uShabangu ngezinsolo ezibhekiswe kuye nokho akathandanga ukuphawula kakhulu ngalolu daba kepha uthe: “Engingakusho ukuthi ukumiswa kwami ngigcine ngikwedlulisele kubameli bami ngoba ngibona sekuphele izinsuku ezingama-60 ezazinqunyiwe ngingabizelwe esigcawini sokuqondiswa ubugwegwe,” kusho uShabangu.
Uqhube wathi kumethusile ukuthola ukuthi enye yalezi zimoto amiselwe zona iFord ST iseyingxenye yezimoto eziphelezela uMphathiswa ekubeni yena emiselwe ukuthi nayo wayintshontsha. Uthi kuthe ebuza kubaphathi bakhe wangathola izimpendulo eziqondile.
“Okunye engakubuza ukuthi kwenzeka kanjani ukuthi lezi zimoto zibe semgwaqeni ngoba ngokomthetho sengazibhala izincwadi zokuba zingabe zisaba yingxenye yezimoto eziphelezela uMphathiswa ngoba azisekho esimweni esikahle njengoba sezeqelwe ngamakhilomitha akaliwe. Ukuqhubeka kwazo ukuba yingxenye yezimoto eziphelezela uMphathiswa kuyicala elibi. Nokuthi umuntu oyongena enkingeni yimi ngoba zibhaliswe ngaphansi kwegama lami njengomuntu ozithelelayo nozibhekile,” kuphetha uShabangu.
Omunye wababhekene nemibuzo ngodaba lwemoto yeziga zaseHammarsdale nguMnu uPhiwase Shabalala osekunguyena osebambe njengesikhulu esibhekelele ukusingathwa kwezimoto. UMshengu uvumile ukuthi nembala nguye ohlele ukuba iyolandwa imoto eHammarsdale kodwa lokho ekwenza ngokomyalelo wabaphathi bakhe.
“Ngithe uma ngibuza ukuthi amaphoyisa asethintiwe yini abaphathi bami bathi amaphoyisa aseyibonile futhi yiwo athe ingathathwa ngoba vele azikho izinsalela zeminwe ezizothathwa kuyo ngoba abahlaseli abayithintanga ngezandla njengoba bedubule bekude,” kusho uShabalala.
Okhulumela amaphoyisa KwaZulu-Natal, uLieutenant-Colonel uThulani Zwane ukuqinisekisile ukuthi kulesi sigameko sokudubulana kushone abantu abathathu kwaphinde kwalimala kabi ababili abasanyangwa esibhedlela. “Mathathu amacala okubulala avulilwe kanye namabili okuzama ukubulala. Okwamanje akukaboshwa muntu,” kusho uLieutenant-Colonel Zwane.
UMphathiswa uyaphawula
Ukuqinisekisa ukuthi noMphathiswa uyaziphendulela njengoba udaba lufaka uMnyango kanye naye siqu, elaboHlanga limthintile. Kulokhu uthe: “Bese ngizwile nokuthinteka kwaleyo moto esehlakalweni sokudubulana eHammarsdale. Mina ngokwazi kwami leyo moto ibisegaraji iyolungiswa. Futhi ngokwazi kwami uLindani Mkhize bekungafanele ngabe ubehamba ngayo ngoba ubesekhefini lesikhashana,” kusho uMphathiswa.
Uqhuba uthi: “Inkinga yami ukuthi bengingakalulandeli udaba lwaleyo moto ngenxa yokuthi bengisematasa namalungiselelo oMkhosi WeLembe. Namanje ngisematasa nezindaba zokhetho lokuchibiyela. Ngizothi uma sengiqedile bese ngiyalulandela lolo daba lwemoto ukuthola imininingwane ngalo.”
Ebuzwa ukuthi kwenzeka kanjani ukuba le moto ibe sohlwini lwezisebenzayo ekubeni uMnu uLucky Shabangu emiselwe ukuthi le moto iyingxenye yezimoto okuthiwa wazintshontsha, uMphathiswa uthe: “Angithandi ukuphawula ngodaba lokumiswa kukaShabangu ngoba wudaba lwangaphakathi eMnyangweni futhi olungakaphothulwa. Mina bengithi wena ubuza ngodaba lwemoto kuphela hhayi okunye,” kusho uMphathiswa.
Kanti ebuzwa ngezinsolo zokuthi enye yalezi zimoto okuthiwa zantshontshwa nguShabangu okuyiFord ST emhlophe iyabonakala iyingxenye yezimoto ezimphelezelayo uphendule ngokuthi: “Angiphiki ukuthi ikhona imoto eyiFord ST emhlophe kodwa angazi noma isangiphelezela yini ngoba nami angeke ngizazi zonke izimoto ezihamba onogada bami ngoba ziningi. Imininingwane ngazo ungayithola eNhlokweni yoMnyango. Mina izimoto ezihlale zingiphelezela yiML neFord Ranger kodwa kungenzeka ukuthi zikhona nezinye ngoba baningi abasebenzi boMnyango,” kuphetha uMphathiswa.
Imizamo yokuxhumana neMeya yoMkhandlu waseKing Cetshwayo ayiphumelelanga ngoba kubikwe ukuthi isemhlanganweni weSigungu Esiphezulu soMkhandlu.
Umphathi eHhovisini leMeya uNks uNombuso Dumakude uthe akekho eHhovisi, umatasa ulungiselelela umngcwabo kaNgubane oshonile waphinde wakuqinisekisa ukuthi nguye unogada oshonile obegada iMeya kodwa akuxhunyanwe nobhekelele izindaba eMkhandlwini.
ElaboHlanga libe selixhumana neNhloko yezokuXhumana eMkhandlwini uNks uReca Naidoo wathi: “Yebo ukhona omunye wonogada weMeya oshonile, igama lakhe nguBonginkosi Ngubane, obeyingxenye yabantu abashone esigamekweni sokudubulana esenzeke eHammarsdale ngesonto eledlule.”