Ziyamphikisa izinhlaka eziningi zaseTunisia uMengameli
UMtaka ungumbhali wezindaba zamazwe neMeneja kwi-Igunundu Agency.
UMehluleli Ophakeme waseTunisia usole uMengameli uKais Saied ngokubukela phansi ngokungemthetho ukuzimela kwamajaji ngokuhlakaza uMkhandlu Ophakeme Wezobulungiswa ngeSonto futhi laxwayisa ngokuthi aBehluleli “ngeke bathule”. USaied umemezele lesi sinqumo ngobusuku obubodwa, okuyisinyathelo sakamuva ekuhlanganiseni kwakhe amandla ngemuva kokuchitha iPhalamende nokuxosha uNdunankulu ngoNtulikazi nokuthembisa ukuwenza kabusha umthethosisekelo wentando yeningi njengoba abamgxekayo bebiza isenzo sakhe ukuketula umbuso.
ISupreme Judicial Council kwakuyindikimba yombuso eyivelakancane eyayingase ibe nomthelela ngaphandle kuka-Saied, osekuphele izinyanga egxeka abezomthetho ngokubambezeleka kwezinqumo zamacala enkohlakalo namacala obushokobezi. Ekhuluma nabezindaba ekuphenduleni kokuqala komphakathi kwamalungu oMkhandlu Wezobulungiswa Ophakeme ngemuva kwesimemezelo sikaSaied, inhloko yawo uYoussef Bouzakher uthe kumele umzamo wokufaka aBehluleli ngaphansi komyalelo kaMengameli. “Isinqumo sikaMengameli asikho emthethweni futhi sihambisana ngqo neHhovisi likaMengameli,” esho ngocingo.
UMkhandlu usichithile isinqumo sikaSaied, wathi esitatimendeni “uzoqhubeka nokwenza umsebenzi wawo, wenqaba ukucindezelwa amalungu oMkhandlu naBehluleli.” IYoung Magistrates Association yaseTunisia nayo izwakalise ukungahambisani nesinyathelo sikaMengameli, yaxwayisa ngokuthi kuyingxenye yezombangazwe zokuhlazwa kwaBehluleli. USaied, uSolwazi wezomthetho woMthethosisekelo ngaphambi kokuba angenele ukhetho lukaMengameli ngowezi-2019, ushade nejaji futhi usekusho kaningi ukuthi uMehluleli kufanele akhumbule ukuthi umele umsebenzi wombuso kunokuba kube umbuso ngokwawo.
NgoMasingana, wahoxisa amalungelo ezimali kumalungu oMkhandlu, esola inhlangano ezimele eyasungulwa ngowezi-2016 ngokuqoka aBehluleli ezikhundleni zabo ngokusekelwe ekuthembekeni ebuholini babo. “Indawo yabo akusikho lapho abahlezi khona manje, kodwa lapho abasolwa bemi khona,” kusho uSaied ngamalungu oMkhandlu enkulumweni yakhe yasebusuku, ayethule esakhiweni soMnyango Wezangaphakathi, owengamele amasosha ezokuphepha eTunisia. Abantu abangamakhulu ambalwa babhikishele uMkhandlu ngeSonto ngaphandle kwekomkhulu lawo, okuwumhlangano ogqugquzelwe nguSaied. Ngokungafani nangesikhathi bebhikishela uMengameli ngoMasingana abacishe bahlakazeka, amaphoyisa afaka imigoqo kuphela kodwa awazange abhekane nababhikishi.
Umbhikisho ohlelelwe isikhathi eside wangeSonto, obizwe yinyunyana yabasebenzi enamandla namanye amaqembu, wawuhlelelwe ukugubha iminyaka yokubulawa kukaChokri Belaid, owayedumile ngowezi-2013. Abantu abaningi baseTunisia abangahloniphi nenkolo basola osopolitiki naBehluleli ngokungaphenyi kahle ngokubulala, abanye besola iqembu lama-Islamist Ennahda, eliyingxenye enkulu yohulumeni abalandelanayo, ngokuvimbela uphenyo olufanele.
I-Ennahda, okuyiqembu elikhulu ePhalamende elimisiwe futhi eliphume njengomphikisi omkhulu kaSaied yize yayikade imeseka njengomongameli, iyakuphika lokho. “Ingxenye enkulu yaBehluleli eMkhandlwini ibihlale isebenza ukuvimbela ukudalulwa kweqiniso. Ngemuva kokuhlakazwa koMkhandlu, amajaji ahlobene ne-Ennahda azochithwa,” kusho umfowabo kaBelaid, u-Abdel Majid Belaid, emsakazweni waseTunisia.