Ubuholi budinga ulwazi, imfundo nesikole
Kubuhlungu ngoba uma uke wathinta indaba yesikole kanye nobuholi, ikakhulu uma ukhuluma naboHlanga, kuba sengathi kukhona omhlaselayo noma oqondise kuye. Abaningi bakufaka kwenkulu inkulumompikiswano baze bakulandele umlando wabaholi abaziwayo nabahloniphekile abangayanga esikoleni.
Okungijabulisayo njengomuntu okhuthaza aphinde aluleke abantu, ikakhulu intsha, ngezemfundo ngiyawazi umlando wabaholi kanye negalelo labo. Anginqondile ukudelela nokubukela phansi umsebenzi wabo kanye nabantu abangafundanga. Ngaphambi kokulandisa ngesidingo semfundo kubaholi, angikucacise ukuthi angisho ukuthi imfundo ibaluleke kubaholi kuphela.
Kuyajabulisa ukubona intsha eningi ibambe iqhaza elikhulu kwezepolitiki, kwezombusazwe, kwezamabhizinisi kanye nokubabona behola emikhakheni eminingi emphakathini kanye nasezikhundleni ezikhulu zikahulumeni. Isikhathi esiphila kuso siyinkomba ukuthi abantu abasha bayilo ikusasa laleli lizwe futhi uma bengabambi iqhaza labo kusemanje isizwe siyosala dengwane.
Ngokunjalo isikhathi esiphila kuso sidinga uzazi izinto futhi ube ngumuntu ofundile. Uma ungumholi, uhola abantu abahlukahlukene futhi bezinhlaka ezahlukene, okwenza kubaluleke kakhulu ukuthi ube yinjulabuchopho. Uma ungafundile uyashesha ukubonakala uma sekuyiwa ezintweni ezidinga umqondo wabantu abafundile. Ingakho uma ungafundanga uyashesha ukudeleleka uma abantu bekubona ukuthi into ethize awuyazi. Njengoba ngishilo ngenhla ngathi angikhulumi nabaholi bezepolitiki kuphela lapha, kodwa ngikhuluma nawo wonke umuntu ohola ezinhlakeni ezahlukene.
Ukungafundi kufakana enkingeni uma ungumholi wabantu. Ngaphandle kokukubukanisa nabantu, kwenza abantu bakukhohlise kalula ngoba isiZulu sithi ukungazi kufana nokungaboni. Iningi labantu abangafundanga abazazi izinto ezithile, okwenza kubelula ukukhohliseka kanye nokuthi kugangwe phambi kwabo bengaboni. Ngithe komunye wabasakazi bomsakazeli womphakathi Imbokodo FM, kubuhlungu ukungafundi ngoba ungadlula nalapho kumele ungene khona ngenxa yokuthi awufundile. Abaholi abaningi basolwa ngokuganga hhayi ngoba abanye beganga kodwa kugangwa ngegama labo bengaboni ngoba ukungazi kufana nokungaboni kanti ulwazi lutholakala emfundweni.
Kuzoba nzima uma ungumuntu omusha ofuna ukuba ngumholi kulesi sikhathi esiphila kuso. Njengoba abantu abaningi abasihola ePhalamende bekhethwe ngenxa yegalelo labo kwezepolitiki kanye neqhaza abalibamba ngezikhathi zomzabalazo, sesiphelile leso sikhathi. Ukuze ube ngumholi kuzodinga ukuthi ube neziqu ezithize ngoba abantu abaningi bazobe befundile futhi uzobe uhola nabantu abafundile. Amaphutha nokunhlanhlatha kwabaholi esibhekene nakho manje kuyobe kungavumelekile ngoba umuntu uyobe esephakamisa iziqu zakhe phezulu ngaphambi kokuqokwa ukuthi abe ngundunankulu noma abe yilunga lephalamende.
Ezinye zezinkinga esibhekene nazo kuhulumeni wethu kanye nezinhlaka ezahlukene zibangwa ubuholi obungafundile futhi obungafundiseki. Kuyezwela ukuholwa ngumuntu ongafundile ngoba uma umbuza ukuthi kubhekwephi omunye ngeke akutshele lutho. Abanye babaholi bayacatshangelwa ukuze bathathe izinqumo ezithize. Ubabona nangezinkulumo ezibhalwe phansi uma bethula inkulumo ethize ukuthi le nto ayikhulumayo akayazi nokuthi ithini.
Asingalenzi iphutha, singabantu abasha, lokujaha ukuba abaholi singafundile. Noma ngabe awufundile into etheni kodwa iba nakho okuthize okuyisiqu. Abantu abangafundile bayahlupha ngoba abafundiseki benjalo. Isikole siyayiqaqa ingqondo yomuntu siyenze ibelula. Umuntu ofundile uboniseka kalula kunomuntu okuzomele uqala umenze akholwe lento ofuna ukumfundisa yona.
Njengoba ngike ngasho phambilini, angiqondile ukubukela phansi abantu abangafundanga kodwa kuyadabukisa futhi kudlisa amahloni ukubona umuntu omusha okumele ngabe uyafunda kodwa umbone ejaha ukuba ngumholi. Isiqinisekiso sokuthi ubuholi buyasidinga isikole ukuthi ubuholi sebuyafundelwa manje. Lokho kusho ukuthi kuyadingeka ukuthi uqeqesheke ndlela thizeni ngaphambi kokuthi ube ngumholi.
Okusemqoka nengifisa ukukuveza ngokusobala ukuthi imfundo ayitholwa esikoleni kuphela kodwa uma ungumholi kulesikhathi samanje uyadinga ukuthi ube ngumuntu ofundile futhi umuntu ofundisekile. Uma uzobamba ukuthi abaholi bakudala bebangafundile uzoba nenkinga ngoba leso sikhathi sidliwe yinja. Manje sibuka wena neziqu zakho ngaphandle kokuthi sikulalele. Uthi qambe ukhuluma sibe sikubheka ukuthi ungubani futhi owakuphi nofundephi.
