UNgcolosi ukhala ngesiphakamiso sakamuva sePhalamende uthi sithunaza ubu-Afrika
BAYEDE, BAYEDE, WENA WENDLOVU! Ngokukhulu ukuzithoba ngiyakhuleka eSilweni sethu esisha esisinikwe yiNdlunkulu yakithi kwaMthaniya, uMntwana uMisuzulu Zulu kaZwelithini.
Kukhona umthetho omusha ohlongozwa uMnyango Wezasekhaya wakuleli lizwe wokuthi umuntu wesifazane usengaba nelungelo lokuthi ashade noma yikangaki. Uma ngenza isibonelo, okusho ukuthi angashadela kwaBhengu aqhubeke ayoshadela kwaNgcobo engahlukanisile nakwaBhengu. Lolu hlobo lomshado balubiza ngePolyandry ngesilungu.
Le nyanga esikuyo yinyanga yokwazisa ngobu-Afrika, kubalulekile ukuthi sibeke uvo lwethu ngalokhu okuthinta ubuthina njengabantu boHlanga. Ngike ngathi ukuncinda odengezini lwaseKhemethe ngifuna ukuthola ukuthi ‘Bona’bakhulu’ bake bakwenza yini emlandweni wabo. Lutho, angikutholanga. Okusho ukuthi yinto le ekopelwe eNtshonalanga.
Ngithokozile nxa ngibona ukuthi aMakhosi oHlanga athimula, ashaya amakhala, nxa ezwa lesi simanga esihlongozwa uMnyango. Thina ma-Afrika siyibiza ngesimanga le nto ehlongozwayo ngoba ibulala isiko lethu thina beNguni. Ziningi izinto ezafika noHulumeni omusha wezwe lethu, ongaphansi kweqembu uKhongolose ezingahambisani nosikompilo lethu thina ma-Afrika. Uma ngenza isibonelo nje, kunomthetho owashaywa kuleli lizwe wokuthi abesifazane mabahushule izisu uma befuna, umthetho uyabavumela.
Ngenxa yalokho, sihlala sibona manje emaphephandabeni nakumathelevishini ukuthi abesifazane balahla izingane eziwubucu, bezilahla emapayipini. Abanye baya ezindaweni ezisebenza ukuhushula izisu, abanye ngenxa yokungabi namali, izingane bazilahla endle kumbe emahlathini nasemapayipini. Akubona ubu-Afrika lokhu, enye into engingazi ukuthi ngingayibiza ngani. Wo he! Lafa elihle kakhulu!
Lolu hlobo lomshado oluhlongozwayo, angazi ukuthi luyohamba kanjani ngoba thina sazi ukuthi uma owesifazane eyogcagca, kukhona isiko elenziwayo lokumkhipha ekhaya kanye nosiko olwenziwayo lokumemukela lapho endela khona. Lolu siko luthinta kakhulu idlozi. Lolu siko luyinxenye yosikompilo lwethu thina beNguni, ukuthi amathongo ayabikelwa ukuthi ingane yabo iyoshadela kwabani. Ngifuna ukubona (nxa ngiyobe ngisadla anhlamvana) ukuthi amadlozi ayobikelwa kanjani uma owesifazane esezoshadela emizini emibili, noma emithathu, noma emine, njalo njalo.
Uthi uMnyango kuMquluziphakamiso (Green Paper) wawo, bayidingide le ndaba isikhathi eside kakhulu, benza ucwaningo olujulile. Kodwa akukho lapho ngizwa khona ukuthi bacabangile ngosiko lwethu thina boHlanga, noma ukungavumi kwaMakhosi bakuhlonipha noma qha. Kodwa kuyacaca ukuthi ukungavumi kwaMakhosi kwabukelwa phansi, ngoba yonke into yesintu kulo Hulumeni wethu ayishaywa ndiva. Kodwa bantu bakithi sithule sithini izwe lethu elise-Afrika liphundlwa ubu-Afrika balo?
Lizoba yini leli lizwe nxa selilahlekelwa ubu-Afrika balo, ngoba phela ngeke saba ngabelungu, ngeke saba amaNdiya, siyohlala siyilokhu esiyiko. Ngidabukela isizukulwane esizayo ngoba sesiyothola igobongo lesizwe, isizwe esesingasenabo ubu-Afrika. Bayothola sekuyizwe leziyingayinga nje.
Bona aboHlanga bakithi abashaya imithetho ePhalamende elikhulu bathule bathini ngezinto ezinje. Ngiyawazi amandla eqembu elibusayo ukuthi angakanani ePhalamende, kodwa lokhu kungaphezu kwezepolitiki, okusho ukuthi uma ungum-Afrika, akusho lutho ukuthi ukuliphi iqembu lezepolitiki, into enkulu lapha ukufa kwezwe. Izwe eliphundleke isiko lalo, akuseyilo izwe lelo, kodwa sekuyigobongo nje.
Siyaziqhenya ngeNdlunkulu yakithi KwaZulu ihambisana noNdunankulu wesizwe samaZulu, uMntwana waKwaPhindangene, ngokugcina ubuZulu kanye namasiko esintu KwaZulu, njengoba umlando usilawula ukuthi izinto zazenziwa kanjani kusukela ekubunjweni kwesizwe samaZulu, sibunjwa yiNkosi uShaka. Sibonge eSilweni uMdlokombane oze wahamba emhlabeni emile ekutheni makugcinwe amasiko esintu KwaZulu, ngoba bayazi ukuthi uma isizwe sethu salahla ubuZulu, kuyobe sekuphelile ngathi njengoZulu. Kunamhlanje amaZulu ayahlonishwa umhlaba wonke jikelelele ngoba asagcine ubuZulu bawo.
Mhlazana salahla ubuZulu bethu, kuyobe sesilahle ubuthina uqobo. Lokho kuyodala ukuba nezinyanya zakithi KwaZulu zisifulathele, bese siba ukudla kwabafokazana. Sisenenselelo njengoZulu yokubonga eNdlunkulu yakithi kanye nakuMntwana waKwaPhindangene ukuthi bagcine usikompilo lwethu njengoZulu luyinto okufanele lube yiyo noma ngabe amagagasi olwandle makhulu kangakanani.
Kodwa lokhu okwenzeka ePhalamende elikhulu, eCape Town, ukufaka kuleli lizwe imithetho ebulala ubu-Afrika kithina, kuyinseleo enkulu kakhulu kithi sonke.
