Intsha inamandla okuguqula yakhe ikusasa leNingizimu Afrika
Kuyajabulisa ukubona intsha yakuleli ihlanganyela ekugubheni usuku lwenkululeko ikakhulu ezinkundleni zokuxhumana.
Kungenze ngacabanga kaningi ukuzwa imibono ehlukene, noma eminye ikhombisa ukungagculiseki futhi ingasiboni isidingo sokulugubha lolu suku. Ngithe angizitholele ngokwami ukuthi ithini imibono yentsha, ikakhulu lena engiyifundisayo ngalolu suku. Izimpendulo abanginike zona zingenze ngabona ukuthi kusekude phambili.
Kuvele kwangikhanyela ukuthi njengoba izwe lakithi beligubha iminyaka engamashumi amabili nesikhombisa lathola inkululeko kuhulumeni wencindezelo, kusekuningi ukucindezeleka kubantu abasha abaningi, ikakhulu aboHlanga.
Abantu abasha, kuleli, abakhululekile neze. Ngiyazi ukuthi la magama oqeda ukuwafunda awehli kahle ngoba ucabanga ukuthi izwe lakithi likhululekile. Umbuzo wami kuwe uthi, iyini inkululeko?
Angifisi ukuzwakala sengathi ngiyabalisa futhi angibongi emaqhaweni afela inkululeko yaboHlanga, kodwa ngifisa ungizwe kahle futhi nawe uzibuze ngokungachemile.
Bakhululekile yini abantu abasha uma behleli emakhaya ngenxa yokweswela imali yokufunda? Iningi lentsha yakithi ihleli ayifundi ngoba iphucwe ilungelo lokufunda. Intsha ibhikisha imihla namalanga, iminyaka neminyaka ikhala ngento eyodwa. Sihluke ngani kubantu abasha bangowe-1976 ababekhala ngelungelo elifanayo, ilungelo lemfundo. Ngihlulekile ukuphendula intsha ebingibuza ukuthi ngithi ayisebenze kanzima ekushintsheni impilo yayo kanjani uma ingalitholi ithuba lokufunda ukuze ithole amakhono athize.
Ngithe ngisakhuluma nentsha efuna ukuyofunda, intsha esemazingeni aphansi emfundo yangibuza nayo ukuthi sikuphi isidingo sokufunda iqede isikole uma ukufunda kungamvuleli amathuba umuntu omnyama. Ngadabuka kakhulu ukubona abantwana abancane belahlekelwa ithemba, bengenamfutho wokufunda ukuze babe nekusasa elingcono. Ngahluleka ukubaphendula ngoba inkulumo yabo ibijulile kuneminyaka yabo, kodwa isimanga wukuthi bebeyazi into ababeyikhuluma. Ngingakababuzi nokuthi bayithathephi lento abakhuluma ngayo, omunye wabo wabe eseshilo ukuthi unabafowabo abahleli abaneziqu kodwa lutho ukuthola umsebenzi. Umbuzo uthi, iyiphi le nkululeko esikhuluma ngayo? Ingabe ukuhlala ekhaya kwentsha yiyo inkululeko?
Izwe lakithi likhungethwe ukweswela okwenyuse izinga lobugebengu kanye nokuhlukumezana kwabantu emindenini, ngenxa yenkohlakalo ethe chithi saka kulo lonke izwe lakithi. Abantu abasha baziduduza ngezidakamizwa ngenxa yokweswela amathuba. Abaholi basolwa ngenkohlakalo imihla namalanga kungabi yindaba yalutho. Ngenkathi ngibona abaholi begubha usuku lwenkululeko, ngicabange ukuthi bagubha inkululeko yokweba bengaboshwa. Kunabantu abasha abancela izithupha kodwa kunabaholi abasolwa ngokweba izigidi zemali okwakumele zithuthukise abantu abasha. Okuzwisa ubuhlungu kakhulu ukubona abantu abasha belangazelela ithuba lokuganga ukuze baphile impilo engcono. Iningi lentsha engiyifundisa ejele liboshelwe ukuganga ngenxa yokweswela amakhono kanye nemisebenzi.
Okubuhlungu kakhulu ngabantu bakithi ukuhlukumezana thina sisodwa sibanga into engekho. Ngesikhathi sobandlululo isitha kwakuwuhulumeni wobandlululo, manje isitha esikhulu yithi uqobo. Ukuhlukumezana kwentsha kuyinkomba yokungakhululeki kwayo ngokwengqondo kanye nomphefumulo. Izinto esizenzayo ziyesabisa, zenza nobefuna ukusinika ithuba angenwe ngamanzi emadolweni. Ukuziphatha kwethu kanye nendlela esihlelisene ngayo izwisa ubuhlungu. Ezinkundleni zokuxhumana sikhombisa ukubopheka kwengqondo noma sesifundile. Inkululeko ikude nathi futhi singakashintshi indlela esenza ngayo, kusekude kakhulu phambili.
Ngifike lapho ngicabanga ukuthi sidinga esikhulu isifundo ngenkululeko, engicabanga ukuthi yiso esingenza wonke umuntu azinuke amakhwapha. Izinto ziseyilokhu eziyikho manje, inkululeko ikude kakhulu. Ubuholi kanye nesizwe sonke kudinga ukuthi bahlale phansi bacubungule kabanzi indaba yenkululeko ngoba lokhu esikubungazayo akusho lutho kithi uma sikhohlwe ukuthi laba abayilwela babelwela ini. Ngikhule ngazi ukuthi inkululeko ifike namalungelo. Umbuzo wami uthi, amalungelo anjani lawa enza omunye angabi nandaba nomunye futhi anyathele ilungelo lomunye umuntu? Sikhululeke kanjani uma kukhona abangakhululekile esasibalwela ukuthi bakhululeke ngenkathi silwa nohulumeni wobandlululo? Abantu abasha bangabaholi bakusasa futhi yibo abanamandla okuguqula izinto. Kungakho ngikubone kubalulekile ukuthi uthathe ithuba ucabangisise ngenkululeko.
