UMntwana uZwelithini esehlala eSigodlweni KwaKhethomthandayo
Akakutholanga ukuphatheka kahle kangangoba waphunyuka emlonyeni wengwenya esephuziswa itiye elithile
UMnu uJerry Mthenjana wayebuye axoxe ezakhe neSilo uNyangayezizwe ezithinta uMntwana uZwelithini nokuhlala kwakhe KwaKhethomthandayo. Akakufihli uMthenjana ukuthi waye yisethenjwa seSilo.
Asike simuzwe eyithamunda: “Ngikhumbula kahle ukuthi iNgonyama kwakuthi uma ifuna ukumthengela izimpahla zokugqoka uMntwana uZwelithini, izikale ngami esitolo ngoba sasigqokelana naye. Ngicabanaga ukuthi lokhu yayikwenza ngoba akubanga mnandi lapha kuNdlunkulu eyayigane sona iSilo ukubuyiswa koMntwana uMbongi lapha KwaKhetha. Kangazi noma lokhu ngizokubeka kahle yini ngoba ngiyakhumbula ukuthi ngelinye ilanga wake wacishe wenzakala uMntwana uZwelithini.
Kepha ngoba uMdlokombane kwakungumuntu wamadlozi, waphunyuka emlonyeni wengwenya ngalelo langa. Omunye woNdlunkulu waletha itiye kuMntwana uZwelithini, kwathi lapho ethi ulibeka ngaphambi kwakhe, lachitheka thina naye sasidla ndawonye, singehlukani, kepha ngalelo langa wazomnikeza lelo tiye ezandleni. Kwathi lapho uMntwana uZwelithini ethi welula izinyawo lachitheka lonke. Kuthe lapho ebuya uNdlunkulu, watshelwa ukuthi uye walidonsa ngesidwaba uma ephuma, lachitheka.
Waphinda wenza elinye futhi ngokushesha. Ngathimula manje mina ngoba sengisola ukuthi kukhona okwenzekayo. Uyasuka uMdlokombane uphuma nalo phandle. Kwathi lapho uNdlunkulu ekhala ngokuthi akaliphuzi ngani lapha endlini, waphendula uMdlokombane ngokuthi uyoliphuzela ezinkunini. Phela sasijwayele ukuhlala laphaya ezinkunini. Safike salichitha lapho. Sathi sizwa ngelinye ilanga, kwathiwa lelo tiye lalizomnquma ujuqu, wayengeke nje ajike nakanjani, wayehambile ukube waliphuza.
Sahlala-ke manje sesixwayile konke okwenzekayo. Nathi sasisibona isimo esinzima. Saqaphela ukuthi akusekuhle ukuhlala lapha KwaKhetha. Konke lokhu kwenzeka iSilo saKwaKhetha sisaphila.
Ngikhumbula ukuthi ngelinye ilanga sasikade sihamba neNgonyama siye eThekwini. ISilo safike sathenga izimpahla eziningi. Kwathi uma oNdlunkulu sebebona sezigqokwe nguMntwana uMbongi baphatheka kabi. Ngizoyivala leyo ngokuphendula ngithi: ‘Awu! Ndlunkulu siyafakelana nje, akunankinga. Naye uyawasha nami ngiyawasha. Siyagqokelana’. Athi uNdlunkulu; ‘Hhayi, awukwazi ukugqokelana nalona, uyidlabha’.
Uyabona nawe Mageba ukuthi kunjani umuntu uma egxibha ingane, engafuni nakuyibheka ekhaya. INgonyama kwakuthi njalo uma imthengele okokugqoka uMntwana uZwelithini, ikunikeze mina, bese kuthathwa ngokuthi ngokwami kanti thina siyazi ukuthi ngokwakhe. Sizogqokelana naye ngoba silala endlini eyodwa. Saqala salala eJuba sonke. Thina silala laphaya emsamo ngakusofa, bese kuthi izinceku zeNgonyama zona zilale lapha ngasemnyango.
Kwathi uma iNgonyama isibona ukuthi sesisemabangeni aphezulu emfundo, yasithi le nto yethu yokulala sonke eJuba iyasibambelela kungcono sihambe siyolala kwaVezunyawo. Kwaba yilawu lethu lelo esalinikezwa yiNgonyama. Ngaze ngahamba mina ngaya emsebenzini, ngamshiya uMntwana uZwelithini elala lapho kwaVezunyawo. UVezunyawo lona kwakuyikamelo elalisendlini yeSilo yokuqala, esayakha KwaKhetha, sisuka KwaDlamahlahla.
Isimo sagcina singasemnandi nezeneze umuntu esehwitheka ngapha nangapha. INgonyama sekubonakala ukuthi ithwele kanzima manje ngokuba khona koMntwana uZwelithini lapha KwaKhetha. Kwakuthi noma kuthiwa kuyakhulunywa kuthiwe ingani phela yiNkosi. Thina kasazi ukuthi sekubusa aMakhosi amabili lapha KwaKhetha. Uyabona babephonsa nje noma yini. Noma ngikade ngihambe neNgonyama, kuyothi uma ngibuya kuthiwe kade siyephi. Ngithi kade silapha kwaMntwana uHellen. Kuthiwe; Oh! kade nisezintombini’. Kwesinye isikhathi ngithi kade siseMcebo. Kubuzwe ukuthi bekwenziwani eMcebo. Ngithi bekuhleziwe nje kubuswa kuphela naBantwana baseMatheni nabakwa-Mandlakazi. Ngaleyo mibuzo oNdlunkulu base bevame ukubuya ngapha ngakimi ngenhloso yokungibuza ukuthi ihambephi nakuphi iNgonyama.
ISilo uNyangayezizwe sibeka umelami waso
Ngikhumbula ngelinye ilanga seqile neSilo uBhusha sayoshona lena eThekwini. ISilo sasithathe omunye umgqomo wentombi yakwaKhuzwayo. Sasihambe nomkhulu uSibiya. ISilo safike sahlala inyanga yonke lena eMbelebeleni. Kwathi uma sesibuya, base bebuza oNdlunkulu ukuthi bekuhleziwe kwenziwani lena eMbelebeleni? Ngathi mina bekubuswa nje khona. Ngangingabatsheli iqiniso mina, futhi ngibabona ukuthi kabakuthandi lokho engangibatshela khona.
Babefuna ukuxabana neNgonyama ngokuthi okuthile nokuthile bakuzwe ngami. Kwathi ngaphambi kokuba ngihambe ngiyosebenza eGoli, nanso-ke iNgonyama isihlabeka, kuba kubi impela ngonyaka ka-1963. Kwanyakaza bonke aBantwana ngoba leso yisiwombe esaba sibi kakhulu. Kwabuya bonke aBantwana baphelela KwaKhetha. Kunento eyayenziwa yiSilo okwakuthi lapho sekukhulunywa inguyazane yenkuqu, aBantwana bakhiphe wonke umuntu, kusale bona bodwa. INkosi kwakuthi lapho bethi bayangikhipha nami, yale. Ibaphendule ngokuthi; ‘Akahlale lona. Nguyena ufakazi wami’.
Ngalelo langa babephelele bonke abeSilo, kukhona noMntwana uMatholengwaqa waKwaSitholana, uMntwana uNdesheni waKwaMinya, uMntwanomkhulu uMcwayizeni waseNxangiphilile, uMntwana waKwaPhindangene kanye nomabhalane weSilo uKhanyi.. Ngalelo langa babezobuza iNgonyama ukuthi yini ingabinaye uMelamani wayo. Babesho ngoba bebona isimo singezi kahle empilweni yeSilo.
Manje-ke iNgonyama kwakungumutnu owayethanda ukutekula nje.”
- Kuxoxa uJerry Mthenjana
