UNtuli waseMtuba usasazele elaboHlanga ngabameli



USikhakhane yintatheli emnkantshubomvu egxile ekuphenyeni izindaba zepolitiki.
Uvimba ukudalulwa kwamagama okuthiwa anogcobho. Usabise ngokumangalela elaboHlanga
Okubukeka njengeqhingasu lokuqinisekisa ukuthi elaboHlanga alishicileli udaba oluthinta uMkhandlu uMtubatuba, emahoreni nje ambalwa ngaphambi kokuthi leli phephandaba liyoshicilelwa ngesonto eledlule mhla ziyisi-8 kuMfumfu inkampani yabameli iNompumelelo Hadebe Inc. ithumele incwadi kubahleli bephephandaba iBAYEDE. Kule ncwadi abameli laba bathe bamele uMnu uSiyabonga Robson Ntuli onguMeneja kaMasipala uMtubatuba. Le ncwadi yabameli ilandela amasonto amabili odaba olulandelwa ngelaboHlanga mayelana nezinto ezimbili ezenzeka kulo Masipala. Eyokuqala indima kaNtuli ekukhethweni kobuholi omusha, kusuka obe-Inkatha Freedom Party (IFP) kungena obe-African National Congress (ANC). Kanti olunye uphenyo obeluthinta izisebenzi ezithile okunezinsolo zokuthi kaziqashekanga ngokuyikho nokuthi ziqashwa nje zilandelwa yizimpukane ngenxa yomsanka walapho ebezisebenza khona.
Kuyo yomibili le mibuzo uNtuli unikwe amasonto amabili ukuba aphendule nokuthe phakathi kwawo wabhalela intatheli ukuthi ayingangaye: “Sengicela abezokuxhumana kanye nabezomthetho ukuba kube yibo abasingatha lolu daba ngizizwa ngingenawo amandla okuba ngizisingathele mina ngokwami,” kusho uNtuli emlayezweni awuthumele intatheli ngomhla zi-2 kuMfumfu kwephezulu.
Phakathi kwemibuzo uNtuli athi angeke ayiphendule kwakukhona lena elandelayo njengokubhalwa yintatheli:
“Mphemba nazi izinsolo obekwa zona esifisa ukuzwa uhlangothi lwakho ngazo. Okokuqala kuthiwa wena ukhiphe imali eyizigidi ezi-R2 (R2 million) wayinikeza uVerus Ncaphalala ukuba ayinikeze amakhansela athile e-ANC nawe-IFP ukuze aseke isiphakamiso (motion) sokukhipha uMeya noSomlomo. Okwesibili bathi wena uthengele uNcaphalala umuzi emajalidini aseMtubatuba okusho ukuthi kusesilungwini kanye nemoto ethengwe emasontweni amathathu edlule eyiVW Golf R. Okunye bathi uqashe intombi yakho waphinda wayithengela imoto eyiBMW 1 Series.
“Kuphinde kube nezinsolo zokuthi kunenqwaba yabasebenzi osuke nabo eNdumeni wabaqasha eMtubatuba. Besifisa ukuzwa ukuthi ngabe zonke lezi zinsolo ziyiqiniso kangakanani nanokuthi uma ucabanga zidalwa yini uma zingelona iqiniso. Okunye ngabe bakhona yini abasebenzi osuke nabo eNdumeni kodwa asebeseMtubatuba nanokuthi bangaki uma bekhona. Okunye besifisa ukwazi ukuthi ngabe ukhona yini owesifazane onobudlelwano naye omqashe kwaMasipala wamenza isikhulu kwa-IGR.
Okunye besifisa ukwazi ukuthi kuyiqiniso kangakanani ukuthi wena ube yingxenye yokuba kuhlelwe isiphakamiso (motion) sokukhipha uMeya noSomlomo. Sifisa nokwazi ukuthi kuyiqiniso yini ukuthi ukwenze lokhu ngoba ufuna ukuvikela ukuba ungaxoshwa nokuthi ubuvikela namakhansela e-ANC athile ukuba angabhekani nezinyathelo ezinqala ngemuva kokusolwa ngokukhwabanisa amakhilomitha ezimoto uma ehambele imihlangano ukuze akhokhelwe ngokuphindiwe,” kubuza intatheli.
Khona lapho ubuziwe ukuthi abameli laba asesasazele ngabo elaboHlanga baqashwe ndlelani, uMphemba akabange esaphedula: “Ekwengezeni emibuzweni ebesikuthumele yona besifisa ukwazi ukuthi abameli bakwaHadebe baqashwe ngokulandela miphi imigudu nangasiphi isinqumo soMkhandlu nokuthi yimalini bahola malini. Siqaphele ukuthi akubona abendawo. Sifisa ukwazi ukuthi inqubomgomo yoMkhandlu ithini ngabameli bendawo,” kuphetha umbuzo wentatheli.
Odabeni lwezisebenzi uNtuli ngokucela kwakhe intatheli yamnikeza ubufakazi bokuqasheka kwazo nayilapho udaba elidlulisele kubameli bangaphandle.
Encwadini yabameli phakathi kwezinto ababeka ngayo icala elaboHlanga ngamagama abathile abathi elaboHlanga liwathole ngendlela ‘engekho emthethweni’. Encwadini abameli bathi uNtuli ukhala ngokuthi intatheli inezincwadi zokuqashwa kwabasebenzi abathile:
“Okudidayo ngohlelomibuzo olwahanjiswa kuMeneja kaMasipala ukuthi ulwazi olulandelayo ngezisebenzi zikaMasipala belunanyathiselwa yintatheli,” kusho incwadi yabameli.
Incwadi yabameli ibe isigagula lamagama; elikaMnu uCalvin Sabelo Mkhwanazi, uMnu uBonginhlanhla Alson Buthelezi noMnu uThembinkosi N. Xulu. UNtuli ngomlomo wabameli uthe elaboHlanga alenze lokhu okulandelayo kungenjalo uzofaka icala: “Iklayenti yethu ithe asifune kinina, njengoba senza, nisazise kulokhu okulandelayo: Ulwazi oluvikelekile lufike kajani ephephandabeni lenu? Igama lomuntu owaninikeza lolu lwazi. Kungenzeka ninalo olunye ulwazi oluvikelekile lukaMasipala, uma kunjalo sinikezeni imininingwane yalolo lwazi.”
Ngesonto eledlule elaboHlanga ngaphansi kwesihloko esithi; “Bathi uNtuli uginge indlovu eMtubatuba”, uMphemba uqome ukungaphenduli nokho amaqembu wona aphendulile. Abe-IFP ne-ANC bebuzwa ngokwehlukana basisolile isenzo sokukhishwa kweMeya ye-IFP kufakwe eye-ANC.
Leli phephandaba lingakuqinisekisa ukuthi akulalwa nhlangothi zombili ubuholi buzama ukuphesha. Abe-ANC bathumele uMhlonishwa uNkonyeni ukuba ayozwa amanzi ngobhoko kanti futhi izolo uMhlonishwa uHlomuka ubize umhlangano woMkhandlu. Lo mhlangano ubusehholo Inkosi Mzondeni.
Ecwadini ekhishwe nguMnu uMadondo ngomhla zili-13 kuMfumfu uMadondo uthi: “UMphathiswa wakwaCogta ufisa ukuhlangana namakhansela nabaphathi kulo mhlangano obalulekile. Abaphathi bayanxuswa ukuba baqaphele wonke amalungiselelo okubandakanya ezokuphepha kodwa kungapheleli kukhona….,” kusho incwadi.
Okhulumela i-ANC KwaZulu-Natal, uMnu uNhlakanipho Ntombela, uthe namhlanje ngoLwesihlanu kuzohlala iSigungu Esiphezulu senhlangano nokuyilapho indaba yaseMtubatuba izobhungwa khona kabanzi.
“Kusuka namhlanje kuzohlala iProvincial Executive Committee okuyiPEC nokuzobhungwa kuyo indaba yaseMtubatuba. Bese kuthi ngeSonto kuba yiCabinet Lekgotla, nalapho uMtubatuba useqhulwini lwezinto okuzobe kukhulunywa ngazo,” kusho uNtombela.
NeNdumeni iyafakaza
Njengenxenye yophenyo loZul’azayithole kuvele ukuthi ezinye zezisebenzi uNtuli athi imininingwano yazo ‘yebiwe’ kukhona ezisuka eNdumeni nayilapho ayesebenza khona uNtuli nowahamba sekukubi. Kuvele ukuthi ezinye zalezi zisebenzi eseziseMtubatuba noNtuli zahamba ngaphansi kwefu ngezinsolo ezahlukene okungezenkohlakalo nokufihla ukuthi ziyizihlobo noNtuli.
ElaboHlanga linayo imininingwane yalezi zisebenzi echaza ukuthi zahamba kanjani eNdumeni.
Lobu bufakazi bufakazelwe nanguSomlomo waseNdumeni, uMnu uLucky Khumalo, uthe lezi zisebenzi zabanjwa ukuthi zasuka kuMasipala iDumbe naye uNtuli zazoqashwa eNdumeni kodwa zafihla ukuthi kukhona ubuhlobo ezinabo naye yize kwakunefomu elaliziphoqa ukuba zikudalule lokho ngesikhathi ziqashwa.
“Laba bantu kuthe uma kuphenywa kwavela izinsolo ezahlukene zabo abanye kwavela ukuthi bayizihlobo zakhe ikakhulukazi abakwaMkhwanazi kwatholakala ukuthi omzala bakhe kodwa bakufihla lokho mhla beqashwa, lona wakwaNtuli obizwa ngoMoya igama lakhe yena kwabanjwa inkulumo yakhe ecela ukugwazelwa ngemali eyizinkulungwane ezingama-R25 enkampanini eyayithole ithenda yokwenza umsebenzi lapha eNdumeni. Empeleni enkulumeni ababemqophe kuyo wayebathembisa ukuthi umsebenzi wabo uzokwelulwa ukuze nemali abazoyithola inyuke. Kuthe ngosuku okwakuhlala ngalo ikomiti elalizomqondisa ubugwegwe, wafaka incwadi yokwesula emsebenzini wabaleka. Laba abanye bona baqondiswa ubugwegwe batholwa benecala baxoshwa,” kuchaza uKhumalo.
Uthe amagama abo laba abanye abaxoshwa eNdumeni baqashwa eMtubatuba, uNks uPhilile Mkhwanazi ongumzala kaNtuli, kube uNkk uSinegugu Mkhwanazi ogane umzala kaNtuli, kube uNks uNontando Ntshangase amchaze ngokuthi intombi kaNtuli bese kuba uMnu uBonginhlanhla Alson Buthelezi.
Imisebenzi abaqashelwe yona eMtubatuba kusuka ngowezi-2019 uMnu uMoya Ntuli useyiRisk & Compliance Officer, uNks uNontando Ntshangase useyiBathopele & IGR Officer, uMnu uBonginhlanhla Alson Buthelezi useyiBilling Officer kodwa yena uqashwe mhla zintathu kowezi-2020 kuMasingana.
“Akusethusanga neze ukuthi sizwe sekuthiwa sebeqashwe eMtubatuba bonke laba bantu ngoba vele uNtuli uhamba nabo, nalapha wayefike nabo esuka eDumbe. Kusho ukuthi inqola ehamba noseyili akabashiyi ndawo. Empeleni saqeda ngabo lapha ngamacala abo njengoba ngishilo ngathi saze sabaxosha,” kusho uKhumalo.
UNtuli yena kuthiwa wahamba eNdumeni awakhe amacala engakaphothulwa njengoba agcina ngokuba esule nokuyinto okuthiwa yenziwe nanguNtuli lona okuthiwa uMoya igama adume ngalo. INdumeni izamile ukuvimba ukuqashwa kukaNtuli eMtubatuba ngowezi-2017 kodwa yehluleka. Kwale noma iMeya uSduduzo Mdluli isibhala izincwadi ichaza ukuthi uNtuli wabaleka esezoqondiswa ubugwegwe ngenxa yezinsolo zenkohlakalo kodwa kwabanhlanga zimuka nomoya.