Kungenzeka yini ukuthi isithole ontanga i-ACDP ku-ATM



UMfowakwaNomajalimane ungungoti wepolitiki nepolitiki yezomnotho. UnguMhleli Omkhulu noMshicileli weBayede.
NGONYAKA wezi-2014, i-United Christian Democratic Party (UCDP) yaba ngamanye amaqembu avuma ukugwinywa yiDemocratic Alliance (DA) ukuze kuqumbeke phansi i-African National Congress (ANC) okhethweni lukazwelonke. Lokhu kugwinyeka kwale nhlangano kwayishiya igcakagca i-African Christian Democratic Party (ACDP) ekubeni inhlangano yepolitiki evelele emele amaKhrestu ePhalamende. Ngokwabavoti, wawungekho umehluko omkhulu phakathi kwalezi zinhlangano zombili njengoba okhethweni lowezi-2009 i-ACDP yazuza izihlalo ezintathu ePhalamende, kanti i-UCDP yazuza ezimbili.
Okhethweni lwalo nyaka kubonakala kuzoqala phansi ukudideka kumaKhrestu ukuthi bavotele bani. Inhlangano entsha kwezombusazwe i-African Transformation Movement (ATM) isizethule njengenhlangano efuna iNingizimu Afrika ilawulwe ngemigomo yobuKhrestu. Le nhlangano eyasungulwa ngabaholi bezenkolo ngoNhlangulana wanyakenye, isiveze ukuthi inezinkumbi zabalandeli. Nakuba ngokwephephandaba iDaily Maverick ukhetho lokuchibiyela obeluseCape Flates zili-17 kuMasingana lufakazele ukuthi kusukela ngowezi-2016 iyakhula i-ACDP, kodwa, ukugcwala kwenkundla yezemidlalo iBotshabelo igcwaliswa yi-ATM kuveza ukuthi lizohlukana phakathi ivoti labakholelwa ekutheni izwe aliphathwe ngobuKhresu okhethweni. Isinesikhathi eside i-ACDP kupolitiki yakuleli, njengoba yasungulwa ngowe-1993, kodwa kuningi okuqhamuka ne-ATM okusolisa ukuthi kuzobakhona ukudideka ekutheni kuvotelwe liphi iqembu phakathi kwalawa. Umholi we-ACDP uMfu uKenneth Meshoe ungomunye wabaholi abanogazi, kodwa, ukwethulwa kukaMzwanele “Jimmy” Manyi njengelunga elisha le-ATM kuyibeka ethubeni elihle le nhlangano okhethweni. Ngokwabezindaba uManyi uyamaniswa nalabo ababemoma imali kuHulumeni. Lo mcabango waphinde wagcizelelwa nangubufakazi obethulwa ngowayenguNgqongqoshe Wamabhizinisi Kahulumeni kanye noNkk uPhumla Williams oyiBamba leNhloko yoMyango Wezokuxhumana abasola uManyi ngokubhebhethekisa inkohlakalo kuHulumeni kuKhomishini ephenya ngokugwamandwa kwamandla ombuso waseNingizimu Afrika. Wabe esefaka isicelo esiphuthumayo uManyi kuSihlalo weKhomishini sokuziphendulela okuyisicelo asivuma uSihlalo. Wafika ephethe imiqingo yamaphepha equkethe ubufakazi obabuphikisana nokwakushiwo ngaye. Indlela aziphendulela ngayo iyona eyamfakela ugazi kwabaningi abase bekholwa ukuthi ubhecwa ngobende inyama engayidlanga. Izazi zepolitiki zabe seziqala ziqagula ukuthi kungenzeka ashiye ku-ANC uManyi ngoba ukubhecwa kwakhe kuKhomishini kumsolisa ukuthi uhlangothi lukaRamaphosa lusebenzisa le Khomishini ukucindezela ababengamseki ngesikhathi kukhethwa ubuholi obusha ngoZibandlela wezi- 2017 eNasrec. Ukwaziwa nokuziqhathulula ekubhecweni ngawenkohlakalo kukaManyi kuyibeka emathubeni amahle i-ATM kuyiwa okhethweni lukazwelonke.
Okunye okwavezwa ngumholi we-ATM uMnu uVuyolwethu Zungula enkundleni yemidlalo iBotshabelo ngesikhathi ethula inkulumo yezethembiso zenhlangano okwashayelwa ihlombe kakhulu, ukuthi; “Thina siyi ATM siyakholelwa ekutheni asibuye isigwebo sentambo”. Ngokwezibalo zeStatistics South Africa zangowezi-2017, bangama-49 abantu ababulawayo nsuku zonke eNingizimu Afrika, kudunwa izimoto ezingama-85, kanti bangama-40% abesifazane abanukubezwa ngokocansi kuleli ekubeni beli-14% kuphela ababoshelwa lokhu. Lezi zibalo sezidale enkulu inkulumompikiswano mayelana nokubuyiswa kwesigwebo sentambo. Nakuba i-ACDP ikholelwa ekuqondisweni kobugwegwe enganeni ngesibhaxu, kodwa ayikholelwa ekukhishweni komphefumulo wezigilamkhuba. Leli ngelinye lamaphuzu engadla ngayo i-ATM njengoba kukhona abangalibona iphutha ekuphuceni umphefumulo abanukubezi, ababulali kanye nebaduni bezimoto.
Yize idinga abantu abangaphezulu kulabo ababegcwalise iBotshabelo i-ATM ukuze idlisele ogageni i-ACDP, kodwa kuzokhumbuleka ukuthi amanye amaqembu njengeCongress of the People (COPE), i-African Peoples’ Convention (APC), i-African Independent Congress (AIC), i-Pan Africanist Congress (PAC) ayakwazi ukungena ePhalamende engakaze agcwalise nkundla, okuyizindaba ezihle ku-ATM yona eyakwazi ukuyigcwalisa.