Now Reading
Umfo kaMgquzula umthakathi wesiginci
Dark Light

Umfo kaMgquzula umthakathi wesiginci

Akujwayelekile ukuthi umuntu ongu ‘mthakathi’ azincome udede kodwa lokho kwakungasho lutho kumfo kaKhumalo – lapha sikhuluma ngenxele likaMgquzula uMnu uMphatheni “Mfaz’ Omnyama” Khumalo

 

PHELA wayesho eqinisile ngoba ekushayeni isiginci sikamaskandi ubengu ‘mthakathi’ ngendlela abezincinza ngayo izintambo futhi esidlala ngenxele. Ezakhe izintambo zesiginci zaziyishumi nambili kanti zibhekiswe phansi ukuze zihambelane nesandla sakhe sobunxele. Ubengakufihli ezibongweni zakhe ukuthi yena uyinyanga kanti umfowabo ungu ‘mthakathi’! Elobu”thakathi”wayelisho ngenxa yendlela ehlukile ayedlala ngayo isiginci kube sengathi sithakathiwe!

Insizwa eyayidume kakhulu ngamancoko kumaskandi hhayi le nto yokungcofana esiyinsakavukela umchilo wesidwaba kubaculi bakamaskandi abaningi – nosekuze kuholele ekulweni kwabalandeli bese kufaka udaka kulo mculo wethu ohlabahlosile wesintu nongumsinsi esifundazweni sakithi iKwaZulu-Natal.

UMfaz’ Omnyama ukhulele kwelakubo kwaNongoma lapho akhula khona exebula kwasani oluphambi kwakhe ngenduku. Ukubonakala kwakhe ngesiginci sikamaskandi kungenxa kaMnu uWelcome Bhodloza Nzimande ngomncintiswano awenza e-University  of KwaZulu-Natal nalapho kwavela khona uMfaz’Omnyama kanti elinye lamajaji kwakungenye ingwenya kulo mculo uMnu. uMfiliseni Magubane odume ngelikaMqabulasheshe. Kanti isiginci wayengafihli ukuthi waphekwa kuso wavuthwa eHostela laKwaMashu.

Le nsizwa yakwaDabhasi, KwaNongoma ibinekhono elehlukile esigincini sikamasikandi kanti ubesidlala kube sengathi wasifundiswa zipoki. Ubethi uma esedlala isiginci ubone ubuciko lapho ulalele ubumnandi bomculo kamaskandi. Bambalwa abanjengayo! Ubeyisilwane emva kwesiginci – uma esesidlala kube sengathi uvukwa abalozi kanti esiteji ubefana nohlanya lo mculo ewuzwa ngaphakathi emithanjeni yegazi. Akekho owayengahlanyi lapho inxele likaMgquzula (uyise) selingena esiteji ekhanda lishuqule isikhafu njengomfazi njengokulandela igama lakhe lika Mfaz’ Omnyama. Isiteji ubesenza kube sengathi sivutha umlilo kuhlanye izihlwele – aze asho athi “Ngiyashisa Ngithi Bhe”. Ngakho njalo ukuchoma wagcina esethi yena akashisi kodwa uyababa ungupelepele!

Uyaziwa uMfaz’Omnyama eqenjini lezinkakha zikamaskandi “Izingqungqulu Zomhlaba” elalakhiwe nguye kanye nenkunzi yaseMkhomazi uPhuzekhemisi no-Ihhashi Elimhlophe nalapho ngokukhuthazwa uNzimande. Babecula ngokubambisana nobunye kubaculi bakamaskandi bekhuza “Isixaxa Mbiji”. Uqhubekile ecula yedwa ehlanyisa abathandi bomculo kamaskandi ngezingoma zakhe namanje ezinye zazo ezisashisa izikhotha njengo “Khula Tshitshi Lami (wothi uma usuqoma uqome ngakithi), Ngisebenzile Mama.”

Umfo kaMgquzula washona eneminyaka engama-42 ngowezi-2001 emuva kokubambeka isikhathi eside eguliswa yisifo somdlavuza. Kunesidingo esikhulu sokuthi kekuqwashiswe abesilisa ngalesi sifo ngawo umculo wesintu!. Washiya emhlabeni unkosikazi wakhe kanye nezingane eziyisishiyagolombili. Umfana wakhe manje “Ukhandalenja” naye uhamba ngqo ezinyathelweni zikayise emculweni kamaskandi kanti ukhuliswe uyise omncane naye ocula wona lo mculo u”Zero” Khumalo.

UMfaz’Omnyama ubethandwe kakhulu naphesheya emazweni afana noKorea, iGermany kanye nawasezwenikazi i-Afrika ubengaconsi phansi. Ikhwaya yaseCanada yaze yaqopha naye ngenxa yokuthanda indlela ehlukile ayeshaya ngayo isiginci sikamaskandi. Namanje abase-Canada abawuvali umlomo ngekhono lalensizwa yakwaKhumalo ekudlaleni isiginci ngokwesintu.

Uyaziwa futhi ngokuba nesibindi acule ngokubambisana kwezinhlanga zaboMdabu lapho kunezimpi zepolitiki ezazibhuqabhuqa abaNguni besizwe samaZulu namaXhosa eGoli kuqala iminyaka yezi-1990 nalapho akhetha ukucula khona esebenzisa izilimi zesiZulu nesiXhosa ekhuthaza ubunye. Yingakho ethathwa njengomunye wabazabalazela ukuthula esebenzisa umculo.

Kwadumaza ukusheshe edlule emhlabeni umfokaMgquzula, kuyilapho esadlondlobala. Siyohlala simkhumbula ngeqhaza lakhe elikhulu ekubekeni phezulu umculo wesintu nemboni yezoBuciko. Lapha sibonga u“mthakathi wesiginci sikamaskandi”:

Umfo kaMgquzula

See Also

Mfaz’ omnyama nezingane zakhe

Matshitshi qomani safa zinhlamba zonyoko

Umfana ozalwa yinyanga

Kanti naye futhi uyinyanga

Umfowabo yena nguMthakathi!

Scroll To Top