Isiqalo Esisha: Ngabe uguquko kuHulumeni luza nani emacikweni
Leli kube yisonto elinomlando ojulile kwipolitiki yaseNingizimu Afrika. Lokhu kuza ngemva kokhetho olube ngenyanga edlule, olulethe izinguquko ezinqala kuHulumeni wesifundazwe iKwaZulu-Natal, ezinye izifundazwe nakuzwelonke, nokusho ukuguquka kwesimo sezepolitiki nokulethwa kwentuthuko emazingeni aphansi.
NgoLwesithathu, amakhulu ezakhamuzi zaseNingizimu Afrika namazwe angaphandle zamukele uMnu uCyril Ramaphosa njengoMengameli osezohola elakuleli ihlandla lesibili ngaphansi kukaHulumeni Wobumbano njengoba ebekade efungiswa bukhoma ePitoli. Lomcimbi bewuhanjelwe izakhamuzi, oMengameli bamazwe angomakhelwane, nabebemele ohulumeni bamazwe asentshonalanga, bonke abebezozimazisa uMnu uRamaphosa.
Ngaphezu kwalokho, kulelisonto bekubungazwa Usuku Lwentsha oluba mhla zili-16 kuNhlangulana. Kuyo futhi le nyanga, kuqhakambiswa inkululeko yezakhamuzi ezithandana nabobulili obufanayo nebizwa phecelezi ngePride Month.
Injolozela nokho ilapha esifundazweni iKwaZulu-Natal njengoba ngoLwesibili bekufungiswa uMnu uThami Ntuli ngengoNdunankulu omusha wesifundazwe. Akapholisanga maseko naye njengoba kuthe angafungiswa wabe esethula iKhabhinethi azosebenzisana nalo ekuholeni isifundazwe nelakhiwe iMinyango eyishumi (10), okubalwa kuyo noMnyango Wezemidlalo, Ubuciko Nezamasiko.
Izindaba zokwethulwa kwaleKhabhinethi zihlabe umxhwele njengoba uMhlonishwa uMntomuhle Khawula, obeyilungu lePhalamende, eqokwe njengoNgqongqoshe omusha Wezemidlalo, Ubuciko Nezamasiko ngaphansi kobuholi bukaNdunankulu omusha, uMnu. Arthur Thamsanqa Ntuli. UMhlonishwa uKhawula ungusopolitiki onamava ahlonishwayo, owake wasebenza eduze nomholi we-INkatha Freedom Party (IFP), uMntwana WakwaPhindangene, iNkosi Mangosuthu Buthelezi ongasekho.
Akasilo ivukana kupolitiki yakuleli
Amagalelo kaMnu uKhawula ayaziwa eqenjini le-IFP njengoba ebekade elimele njengelungu lePhalamende. Lokhu kuletha ithemba ekutheni uziqonda ngokujulile izidingo zabantu baseNingizimu Afrika. Esingakulindela nokho ukubona ukuzibophezela kwakhe ekuletheni izinsizakalo ezisezingeni eliphezulu kuloMnyango asebekwe kuwo nobukade uholwa uNgqongqoshe uDkt uNtuthuko Mahlaba.
Yikuphi okungalindeleka kulo Mnyango?
UMnyango Wezemidlalo, Ubuciko Nezamasiko ungohlukile ngoba awugcini nje kuphela ukuphatha kanye nokugqugquzela ukuthuthukiswa kwezemidlalo, ezobuciko namasiko kanye nokuhlinzeka ngomtapo wolwazi, ulwazi kanye nezinsiza zokugcinwa kwamagugu esiFundazweni, kepha ubhekelela kakhulu nentuthuko yamaciko nabantu abasebenza ngamakhono. Iningi lamaciko linendlela yayo yokwenza izinto, ethe ukwehluka kwabanye abantu. Injabulo nokusokola kwabo bakuveza ngezindlela ezehlukene futhi iningi labo alikukhonzile ukuncika kwabanye abantu. Lokhu-ke kuletha inselelo kuNgqongqoshe uKhawula ukuba azinike isikhathi sokuqonda izidingo zamaciko kulesisifundazwe.
Enkulumweni yakhe yokuqala njengoNdunankulu wesifundazwe omusha, uMnu uThami Ntuli, uphawule wathi: “Ekwakheni uHulumeni waKwaZulu-Natal, ngiyabonga ukuthi sivela emaqenjini ahlukene, futhi siqhamuke nama-manifesto ahlukene. Nokho, manje sekuyisikhathi sokubeka abantu baKwaZulu-Natal phambili. Sonke silindeleke ukuthi sisebenze ngokuthembeka, isithunzi nangokuzinikela. Asisoze siphoxe abantu besifundazwe sethu abavotele thina. Kuzoba nenqubo eqinisekisa ukuthi sihola futhi sihlola ukusebenza kwawo wonke amalungu eSigungu.”
Esabela esicelweni sikaNdunankulu uNtuli sokuba kunyuswe imikhono, kubonakale eyiqonda lenselelo. Njengoba intsha yaseNingizimu Afrika itshengise ukulangazelela ukufunda nokuxoxa ngezinkinga ezihlasela izimpilo zayo zansuku zonke, uKhawula ubambe iqhaza ekusunguleni ikhempu yasebusika, eyaziwa nge-Winter Youth Camp, ehlelwe uMnyango wakhe esifundazweni ngokubambisana neminye iminyango kahulumeni wesifunda.
Le khempu yezinsuku ezintathu ibonakale iyithokozisa kakhulu intsha. Usuku lokuqala lwayo lube eManaba eMbazwana kanti ilindeleke ukuba isongwe namuhla. Inhlosongqangi yayo kuseyikho belu ukuxhumana nabantu, ukubhekana nezinkinga zendawo nokuvula amathuba okuxoxa ngalezi zinkinga ukuze kube nobumbano emphakathini. Intsha ehambele lekhempu ikhombise intshisekelo; kokunye okwenziwayo kulekhempu ukuzivocavoca ngemidlalo yendabuko ejabulisayo.
Amaciko, umlando namafagugu phambili
UMhlonishwa uKhawula uthembise ukuqhubeka nokusebenzela intsha, amaciko nezakhamuzi ngalezi zinhlelo, futhi lokhu kulindeleke ukuthi kube nomthelela omuhle ekuthuthukiseni isifundazwe. Njengoba intsha izothola amathuba okukhuluma ngalezi zinkinga futhi ithole izixazululo, lokhu kuzokwenza kube nomphumela omuhle emphakathini.
Ubuholi obusha bukaMhlonishwa uMntomuhle Khawula bulethe amathemba amasha kubantu baseKZN. Ngokweseka amasiko, ubuciko nezemidlalo, futhi enikeza intsha izikhala zokukhula nokuthuthuka, kunethemba lokuthi isifundazwe sizobona ushintsho olukhulu. UMhlonishwa uKhawula ngomlomo wekhasi loMnyango lenkundla yezokuxhumana uthembise ukuqhubeka nokusebenza ngokuzikhandla futhi enze izinhlelo ezizohlomulisa abantu bakwaZulu-Natal.