Ingane ibikhuliswa umphakathi wonke
Kushaqisile ukubona izingane zintongela isidana umthunzi wezinkukhu esikoleni
Engikubone kwenziwa yizingane phakathi emagcekeni esikole esifundazweni iGauteng kungishaqisile. Angikaze ngicabange nangelilodwa ilanga ukuthi ngingabona izingane ziziqhenya ngokwenza into embi. Ngezikhathi zethu bekungelula nje ukuganga phambi kwabantu abadala. Ukuphuza nokubhema bekuyinto ongasondeli nje kuyo ucemncane.
Ubuwazi ukuthi uzoshaywa futhi ngeke ushaywe ngumzali wakho kuphela. Ingane ibikhuliswa ngumphakathi wonke futhi bekungekho okhulumela ingane yakhe uma iqhamuka ishayiwe. Ukushaqeka kwethu siyisizwe ngokubona izingane zibhema ugwayi oluhlaza esikoleni maqede bezithwebule bebhema baphinde basabalalise lowo mfanekiso ezinkundleni zokuxhumana kuyinkomba yokuthi silele futhi asiboni ukuthi mkhulu umonakalo.
Iqiniso ukuthi uma sekonakele, awube usakhomba omunye ehlweni kodwa kudingeka ukuthi sibambisane futhi sibhekane naleyo nkinga esuke iphambi kwethu ngaleso sikhathi. Okungizwisa ubuhlungu ukuthi sigcina ngokubhekana naleyo nkinga singabe sisabuyela emuva ukuyobheka ukuthi lenkinga ebesibhekene nayo ibisukaphi, isuswa yini futhi ubani onomthelela walenkinga. Uma unganaka izinto futhi ubuke ezindabeni imihla namalanga uzobona ukuthi inkinga yinkulu ezikoleni zakuleli. Izidakamizwa, ukushaywa kanye nokuhlukunyezwa kwabafundi nothisha kudla lubi kuleli.
Ukubulawa kwabafundi emagcekeni esikole sekwaba insakavukela ezikoleni eziningi zakuleli. Into esiyenzayo siyisizwe sigcina ngokubabaza ikakhulu ezinkundleni zokuxhumana kodwa singayisukumeli inkinga. Uma uphikisana nale nto engisyishoyo, vakashela izikole ezithize ezingaveli ezindabeni ngalokhu engikhuluma ngakho lapha, ubabuze ukuthi benzangani. Bazokutshela ukuthi kuyenzeka nakwezabo izikole kodwa umphakathi owakhelene nalezo zikole kanye nabazali bakulezo zikole bayisukumela phezulu indaba ethinta izingane zabo.
Ngike ngezwa bethi ingane noma ingaphuma ekhaya eliphilayo izofike yonakale uma ihlangana nabangani ababi ngaphandle. Ngiyavumelana nabasho njalo ngoba neNcwadi Engcwele iyasho ukuthi abangani ababi bonakalisa isimilo sakho esihle. Umbuzo umkhulu uthi “yini eyagcina iningi lethu lingonakalanga?” Sifundile ezikoleni ezinabangani ababi.
Sikhulele emphakathini onabangani ababi futhi abazamile kaningi ukusikhohlisa. Iqiniso linye futhi liyoma ingunaphakade. Imfundiso yasekhaya iyokulondoloza ngisho nasebudaleni bakho. Indlela okhuliswa ngayo ekhaya iyimbewu emilayo kanye nethela izithelo. Ngikhuliswa ubaba onomthetho oqondile futhi oshayanayo uma uganga. Ubethi uma esishaya aqale asifundele umbhalo osencwadini yeZaga eBhayibhelini, othi “Khulisa umntwana ngendlela efanele ukuze uma esekhulile engasuki kuyo”. Uyaqhubeka lo mbhali ethi “Entanyeni yomntwana kuboshelwe ubulima”. Ubaba wayethanda uma lo mbhali esethi, “Ungayeki ukumshaya umntwana ngoba uma umfaka uswazi ngeke afe, ngoba uswazi luyabususa ubulima entanyeni yomntwana”.
Amagama nezeluleko engangilulekwa ngazo ekhaya, emphakathini, esontweni kanye nasesikoleni yizo ezingenze ngaba lapha engikhona. Ngithe noma sengisenyuvesi angilonda amazwi abazali bami noma zikhona izinto futhi bekhona abangani ababi. Bengithi noma ngicabanga ukuganga ngivele ngibone sengathi ubaba uyangibona.
Amazwi akhe abenkeneneza njalo emadlebeni ami. Bekungelula ukukhohliseka ngoba ngafundiswa ukuthi lapho ngikhona ngimele isibongo sakithi futhi kubalulekile ukuthi ngingasiphoxi. Ukukholwa kube yinto eza kamuva futhi bekungeke kungigcine ngiyinsizwa eziphethe kahle uma bekungekho imfundiso engakhuliswa ngayo ekhaya.
Njengomzali, yini oyihlwanyela enganeni yakho? Yiziphi izeluleko kanye nezimfundiso ozifundisa umtwana wakho kusukela ekukhuleni kwakhe. Ingabe uyilabazali abathwala izandla ekhanda sebebona amanzi engena endlini? Yini oyikhuluma empilweni yengane yakho imihla ngemihla? Ubangelwa yini ukuthi ulethe ingane emhlabeni kodwa uyayesaba kuyimanje? Sithi isintu sakithi, lugotshwa lusemanzi. Owakho umntwana ugotshwa ngubani njengoba wena ungekho empilweni yakhe? Iqiniso elibuhlungu ukuthi uma kungekho okuhlanyela enganeni yakho, bakhona abazokuhlanyela la ngaphandle. Uzombona umntwana esekhuluma ulwimi ongalwazi futhi ongamfundisanga lona. Uzomuzwa esho izinto futhi enza izinto ongazenzi wena, uma kungekho okuhlanyela kuye.
Isikhathi sokubabaza sithwale izandla ekhanda singabazali siphelile. Kudingeka abazali abangakwesabi ukuba abazala. Uma ngikhuluma ngabazali abangakwesabi ukuba ngabazali ngisho wonke umuntu ongumzali kuleli. Abantwana bethu bonakele kanjena ngoba siyeke ukukhulisa abantwana singumphakathi.
Wonke umzali ufuna ukuzikhulisela yedwa ingane yakhe futhi siyesaba ukukhuza izingane. Siyathukana uma uke wezwa ukuthi umakhelwene ubethethisa ingane yakho eyikhuza. Kunabazali abangakhulumisani ngenxa yokuthi omunye wazama ukuba ngumzali kodwa umzali wathi akahlukane nengane yakhe azale ezakhe izingane azozikhuza. Singakaguquki thina njengabazali, alukho uguquko oluyoba khona kubantwana bethu.
