I-Iran isola abasekela uRushdie ngokudelela amaSulumane
UMtaka ungumbhali wezindaba zamazwe neMeneja kwi-Igunundu Agency.
UMnyango Wezangaphandle e-Iran uthi akekho onelungelo lokumangalela iTehran ngokuhlasela kwangoLwesihlanu kukaSalman Rushdie, futhi nguyena kuphela nabasekeli bakhe abafanele ukuthukwa nokulahlwa ngokudelela amaSulumane omhlaba.
Umbhali wezincwadi, osephile ngaphansi kosongo lokufa amashumi eminyaka selokhu acasula iziphathimandla zabefundisi e-Iran ngokubhala kwakhe, uyalulama ngemuva kokugwazwa ephindelela emphakathini eNew York.
Ekuphenduleni kokuqala kwe-Iran ngokuhlaselwa kwangoLwesihlanu, okhulumela uMnyango uNasser Kanaani uthe inkululeko yokukhuluma ayikuthetheleli ukuthukwa kukaRushdie ngenkolo.Inoveli yakhe yango-1988 ethi “The Satanic Verses” amanye amaSulumane ayibheka njengequkethe izindinyana ezihlambalazayo.
“(Mayelana) nokuhlaselwa kukaSalman Rushdie, asimboni ofanelwe wukuthukwa nokulahlwa omunye umuntu ngaphandle kwakhe kanye nabalandeli bakhe,” kusho uKanaani esithangamini nabezindaba. “Akekho onelungelo lokusola i-Iran ngalolu daba.”
Ababhali nosopolitiki emhlabeni jikelele bakugxekile lokhu kuhlasela. Umenzeli wakhe utshele abeReuters ukuthi uRushdie ulimele kanzima, okuhlanganisa ukulimala kwemizwa engalweni namanxeba esibindini, futhi kungenzeka alahlekelwe iso.
Okhulumela uNdunankulu waseBrithani uBoris Johnson uthe “kuyinhlekisa” ukuphakamisa ukuthi uRushdie nguyena owenze lokhu kuhlasela. “Lokhu bekungekona nje ukuhlasela kuyena, bekuwukuhlasela ilungelo lokukhuluma ngokukhululeka nokukhuluma,” kusho isikhulumi etshela abezindaba.
UNobhala Wezwe laseMelika u-Antony Blinken uthe ngeSonto izikhungo zombuso wase-Iran sezikhuthaze udlame olubhekiswe kuRushdie izizukulwane ngezizukulwane, kanti abezindaba abasebenzisana nohulumeni bajabule ngomzamo wokubulala uRushdie. Lo mbhali ongowokuzalwa eNdiya ube nenhlese ekhanda lakhe kusukela kwashicilelwa i“The Satanic Verses” ngo-1988.
Ngonyaka olandelayo, owayengumholi Ophakeme wase-Iran ngaleso sikhathi u-Ayatollah Ruhollah Khomeini wakhipha i-fatwa, noma umyalo, ethi amaSulumane abulale umbhali wezincwadi nanoma ubani owayehilelekile ekushicilelweni kwale ncwadi.
Ngo-1991, umhumushi wencwadi yesiJapane, uHitoshi Igarashi, wagwazwa wafa. Owayengumfundi wase-Igarashi ngoMsombuluko uvuselele izingcingo zokuthi ukubulawa kwakhe kuxazululwe, kubika iphephandaba i-Ibaraki Shimbun. Okhulumela amaphoyisa utshele abeReuters ukuthi uphenyo lusaqhubeka nokuthi umthetho wokunqanda ubugebengu, owaphelelwa yisikhathi ngo-2006, ungasuswa.
Umhumushi wale noveli yesiNtaliyane walimala ngo-1991 kwathi eminyakeni emibili kamuva umshicileli wayo waseNorway wadutshulwa walimala kanzima. Ngo-1998, uhulumeni wase-Iran osekela izinguquko zikaMengameli u-Mohammad Khatami waziqhelelanisa nefatwa, wathi usongo olubhekiswe kuRushdie obesehlale iminyaka eyisishiyagalolunye ecashile – seluphelile.
Kepha ngo-2019, i-Twitter yamisa i-akhawunti yoMholi Ophakeme wase-Iran u-Ayatollah Ali Khamenei nge-tweet eyayithi ifatwa ngokumelene nayo “ayinakuguqulwa”. URushdie, 75, uphile ngokukhululeka eminyakeni yamuva nje. Ubezokwethula inkulumo esikhungweni iChautauqua Institution entshonalanga yeNew York mayelana nokubaluleka kweMelika njengendawo yabaculi abahlosiwe ngesikhathi amaphoyisa ethi umlisa oneminyaka engu-24 uphuthume esiteji wamgwaza.