Now Reading
Izithuthi ezeqiswa imingcele zithintibeza umnotho wakuleli
Dark Light

Izithuthi ezeqiswa imingcele zithintibeza umnotho wakuleli

Ukwanda kwezimoto ezebiwa emingceleni yaseNingizimu Afrika kuyakhula minyaka yonke. Ngonyaka wezimali odlule uwodwa cishe ama-30% ezimoto zashushumbiswa ziyiswa ngaphandle kwezwe. Izinkampani ezilandela umkhondo wezimoto zithi zikhathazekile ngokwanda kwezimoto ezebiwa minyaka yonke.

Ngesonto eledlule, iTracker Care Guard yatshela iPhalamende ukuthi ukubiza kwezimoto ezidayiswa emazweni angomakhelwane kulinganiselwa ezigidini ezingama-R300 ngonyaka. Izimoto eziningi zithengiswa emazweni afana no-Eswatini, iMozambique naseBotswana.
ITracker Care Gaurd inkampani elandela umkhondo wezimoto ithi ubugebengu bezimoto bandile eNingizimu Afrika futhi budinga isu elihlangene phakathi kukaHulumeni nezinye izinhlaka ezithintekayo ezinkampanini ezizimele.

OyiChief Operations Officer, uDuma Ngcobo (osesithombeni) uthi izimoto eziningi eziphuma emngceleni wezwe ngokungemthetho zidayiselwe amazwe afana neSwaziland, iMozambique neBotswana. Uthi isifundazwe iGauteng yisango elinemali enkulu uma izimoto eziningi ziya kwamanye amazwe.

“Kunenombolo ekhombisayo ethi cishe amaphesenti angama-30 noma ngaphezulu ezimoto ezebiwayo adlulela emngceleni. Kodwa leyo inombolo eyinkomba futhi umtshuzi ojulile uzodingeka. Okwesibili wukuthi ngisho nasezimeni lapho izimoto zimbozwa khona emngceleni, ukuzibuyisela ezweni kuvame ukuba yinselelo. Ngakho-ke yilapho kunciphisa khona izinombolo ekudaleni inkomba.”

Uthi lokhu kubalwa nezimoto ezebiwe, eziduniwe noma ezisuswa kwelinye izwe ziyiswe kwelinye ukuze zisetshenziswe noma zidayiswe. Ngokusho kukaNgcobo izimoto zikanokusho ezebiwa zithandwa kakhulu ngabashushumbisi beqa imingcele. Futhi iGauteng iyisango elinemali eya kwamanye amazwe.

“Kuyenzeka futhi ukuthi izimoto zithuthwe ikakhulukazi ezindaweni ezifana neGauteng okuwumasipala omkhulu. Futhi ukuthuthwa kwezimoto kulandela ngempela uhlobo lwephethini yakho yokufuduka. Ngakho-ke noma yikuphi lapho kunomsebenzi wezomnotho ophezulu, ibeka phambili ezimotweni ezithile futhi ngizokwabelana ngokwakheka, uhlobo lokubukeka nomuzwa wokuthi hlobo luni lwezimoto. Ngakho siyakubona impela ukuhamba kwezimoto eziwela eSwazini naseMozambique.”

Amanethiwekhi okusebenzisana asebenzisa abantu abavela emazweni amabili noma ngaphezulu. Bayakwazi ukuthola izimoto ezebiwe, benze lula ukweqa imingcele ngokungemthetho futhi bathole abathengi kwamanye amazwe.

Ngokusho kukaNgcobo, zehlukene izindlela ezisetshenziswayo ukuthutha izimoto emngceleni.
“Kodwa ngokulinganayo uzothola izimoto ukuthi ziyimizamo yokudonsa imifula. Sebenzisa enye imoto ukusunduza leyo moto noma usebenzise izilwane eziphilayo, izimbongolo njll ukudonsa imoto iwele umfula. Futhi omunye angase abuze ukuthi kungani uzifaka engozini yokucwilisa imoto emanzini, kuyilapho kungenza leyo moto ibe nzima ukuyishayela ngemva kwalokho. Kufanele siqonde ukuthi inhloso engase ibe khona yokusetshenziswa kwezingxenye zezwe langaphandle. Ngakho iba ukusabalalisa izingxenye zemoto ezisetshenziswayo. Kungaba okokusabalaliswa kokulungisa.”

See Also

UNgcobo unxuse ikomiti lePhalamende ukuthi liqhamuke nezinyathelo ezithuthukisiwe zokuphepha ukuze kunqandwe ukushushumbiswa kwezimoto ezebiwe.

“Sikholelwa ukuthi kukhona olunye uhlobo lwamakhono olungancoma lezo zakhiwo zomzimba. Ngakho ekugcineni indlela yokusebenzisana kanye nokuxhumana neSANDF kanye nezinye izinhlaka kanye nezinkampani ezifana ne-tracker nezinye esisebenzisana nazo njengozakwethu abasemazingeni aphansi-sikholelwa ukuthi kubalulekile ukuthi kungasisiza ukwenza lokhu.”

USihlalo weJoint Standing Committee on Defence, uMnuz uCyril Xaba, uthi ibalulekile indlela eyahlukene yokulwa nokushushumbiswa kwezimoto ezebiwe.
“Siyancomeka kakhulu isenzo sikaHulumeni waseKZN sokwenza amaJZ abe yiForce Multiplier. Futhi sincoma ukuthi lo mqondo unwetshwe nakwezinye izingxenye zezwe lapho lokhu kuyinkinga. Ikomidi liphinde lincome ukuthi kukhuliswe ubuchwepheshe njengendlela yokuphindaphinda amandla kanye nendlela ehlanganisa imikhakha eminingi nozakwethu kwezenhlalo eqhutshwa ezobunhloli ukuze uHulumeni wethu akwazi ukubhekana nale nkinga .”

Scroll To Top