Kuseyizo izangoma nezinyanga noma sekuyimikhuba?
AboHlanga labo mina nawe esiyinzalo yabo bangabanye abantu. Konke kukubo. Baphiwe ingcebo ebonakalayo naleyo engabonakaliyo, esemfihlakalweni. Leyo engabonakali ijulile kepha kuthi ngokujula kwayo ingaqondakali noma kuphethe sekudlalwa ngayo. Ngisukunyiswa yilokhu engikubona lapha ezweni sakhile. Silala sivuke sekunesangoma noma nozibiza ngokhokhovula lwenyanga. Angiqale ngichaze ukuthi ukuba nesangoma noma nenyanga yangempela kwabe kuyisibusiso nesipho esikhulu kuloyo mndeni nakuloyo mphakathi, empeleni nakuleso sizukulwane. Lona kwakuba wumsebenzi wabakhanyiselwe ababengamadlebe nemilomo yabafa bengafi. Empeleni bona qobo babengabaxhumanisi bemihlaba emibili. Abaxhumanisi benjula yobu-Afrika.
Babengabaningi yikho kwakusuka umuntu kude le adabule izintaba namawa nemifula ethi uyofuna usizo. Laba kwabe kungabantu abahlanzekile bazi ukuthi abayikho baphathele abangekho. Becela ukwenza nokwenzelwa. Babe ngazigqaji bengazikhangisi ngoba abayikho kuvunywa ngabantu. Asikaze sizwe ukuthi babehlala ezimpambanweni zemigwaqo bazithengise. Kepha esabe sikuzwa wukuthi babephila impilo yokuthula. Bengasatshwa kepha behlonishwa ngoba nabo babezihlonipha.
Lokhu esesikubona ngesethu isikhathi kuyadumaza futhi kuyethusa. Usuzwa abazibiza ngalobu buhle sebelunjaniswa nemikhuba emibi yokubhidliza imizi, ukuhlanyisa abantu nokuthwalisa abantu. Sekukhona imiphefumulo kungaliwa ephuma ngengama labo. Nabo njengabantu abathi bayabelapha sebengababulali. Okwesibili sesizwa ngemikhuba yabanye yokuwaka abantu. Cishe asikho isikhathi esinabantu abathi “banobizo” noma bathi “banesiphiwo”. Inqaba kusho bona belu akusho imisebenzi. Siphila esikhathini lapho umuntu engeke nje esazamula, ngoba angazamula kusho yena nabangani bakhe bathi “usenobungoma”.
Babodwa asebaze baba namalunda zinyama nezimali zabantu abathi bayabelapha. Ulashwa ngubani, awu omunye uyambona ukuthi yena qobo udinga ukwelashwa. Ubunuku abanye kubuzwa kubo. Impela sibuka ngokumangala uma noginqwayo nje okuthi nxa esexakwe yimpilo le esixake sonke bese ethi ubegila imikhuba nje usenesiphiwo. Nabagulayo sebecasha khona lapha entweni eyabe ingcwele. Impela kuyadinga ukuthi ngelinye ilanga sike sikhulume ukuthi kwake kwenzeka yini zibe ngaka izangoma nezinyanga ezweni. Nalezi zimali ezifunwa ezinganeni zabantu zidlala amaqola lawa alahlekelwa yimisebenzi emaGoli nasezimbonini bese bephenduka abangakaze bakhonjwe ngisho besasezinyeni zoyise.
Impela kuhle sikubheke lokhu ngoba sidlala izifo sisakazwa yimibani nje yingoba abantu sebadlala ngokungadlalwa ngakho basukela abanikazi beziziba nezimpophoma befika namachilo kubo. Khona impela uma sesiyizangoma nezinyanga sonke ngubani osezolapha omunye?
