Now Reading
Akhala ngokungahleleki koMnyango aMakhosi
Dark Light

Akhala ngokungahleleki koMnyango aMakhosi

Phezu kwemithetho okungenzeka ukuthi iyabangwa kakhulukazi ngokhetho oluzayo lwemikhandlu, leli phephandaba selingakuveza ukuthi umongo wakho konke lokhu yizinsolo zokungasebenzisani nokungahloniphani. Ngaphandle kokukhala ngempatho nokungahlonishwa nguMnyango, aMakhosi avumelane ngazwi linye ukuthi awakakulungeli ukuthi kube nokhetho lweMikhandlu yoMdabu ezindaweni aziphethe. Kuhlalukile ukuthi akukho ukuxhumana phakathi koMnyango nabaholi boMdabu esifundeni. Amanye aMakhosi abephakamisa ukuthi kuhlelwe umhlangano ophuthumayo noMphathiswa woMnyango, uMhlonishwa uSipho Hlomuka, ukuze acacise ngamalungiselelo okhetho lweMikhandlu yoMdabu.

Ukhetho lolu kulindeleke ukuthi lube ngoMgqibelo womhla zingama-29 kuNhlolanja kuwona lo nyaka. AMakhosi athi lolu khetho kwaqala ukukhulunywa ngalo ngonyaka wezi-2017 kodwa kuyashaqisa ukuthi kusenezinto eziningi ezingakalungiswa, okuchaza ukuthi izinto azikami ngomumo. AMakhosi akhala ngezisebenzi namalungu eMikhandlu yoMdabu ekhona abangakakhokhelwa imali yabo yeminyaka. Athi uma kwedlule induna yesizwe esithize emhlabeni, iNkosi ivumelena nesigungu sayo, baqoke enye induna, kuba ngumzukuzuku ukuthi leyo nduna entsha ihole. AMaduna eSILO, akhala nangezikhungo zokuvota ezixovekile. Athi uthola isikhungo sokuvota esisodwa esisendaweni yeNkosi ethile, sikapakele endaweni yenye iNkosi, ngokohlu lwabavoti. AMakhosi avumelane ngazwi linye ukuthi awakakulungeli ukuba kube nokhetho ezindaweni aziphethe, hhayi ngoba ephikisana nokhetho.

INkosi yesizwe saKwaNdelu, eMzumbe, ebuye ibe nguSihlalo weNdlu yaMakhosi esifundeni Ugu, iNkosi uS’fiso kaBhekamadoda Shinga, ithe bahlanganile bengaMakhosi esifunda bakhala ngokuthi uMnyango udaba lokhetho uluthathele phezulu. “IMikhandlu emidala ayikakhokhelwa, thina Makhosi sithini kubantu abebekuyo leyo Mikhandlu uma sekuba nolunye ukhetho? Indlela entsha okufanele ilandelwe uma kukhethwa ayicacile. Sithe singaMakhosi esifunda Ugu, ake lume ukhetho,” kubeka iNkosi yaKwaNdelu. INkosi uNgqayizivele kaNsikayezwe Sithole, yaseMhlumayo, eMnambithi, ebuye ibe nguSihalo weNdlu yaMakhosi oThukela, ithi abazi nqindi nasibhakela kulesiya sifunda. Ikhale ngokungahleleki koMnyango. “OThukela ayikho iMeneja Yesifunda kwaCoGTA. Kukhona obambile naye ongatholakali kwesinye isikhathi uma simdinga. Lokhu kwenza kube nzima ukwenza umsebenzi njengoSihlalo waMakhosi esifundeni,” kubalisa iNkosi uSithole. AMakhosi abesekhomba ngomunwe iNhloko yoMnyango uMnu uTando Tubane. Athi kwakufanele abe nomhlangano noMnu uTubane mhla zili-15 kuMasingana nyakenye kuzokhulunywa izinto ezimqoka akaze afika. Aphinde futhi aMakhosi ahlela omunye owawuzoba ngomhla zingama-24 ngayo leyo nyanga nyakenye, akaze afika uMnu uTubane. “Ufike ngomhla zili-17 kuMasingana kuwona lo nyaka (2020) emhlanganweni esasinawo. Wafika wama laphaya kude, qekelele, akaze akhuluma lutho.

Kuningi esisafuna ukukukhuluma noMnyango,” kusho uNdlunkulu uThabisile Zulu waseMatheni oyiSekela Sihlalo weNdlu.

UTubane uyaziphungela

ElaboHlanga likhulumile neNhloko yoMnyango uMnu uTando Tubane, okhonjwa ngenjumbane, wathi udaba lokukhokhelwa kwabebeseMikhandlwini yoMdabu seluxazululiwe. “Emhlanganweni wokugcina esibe nawo emasontweni amabili edlule, sayikhuluma indaba yokukhokhelwa kwalabo bantu, yaxazululwa. Inkinga ukuthi kukhona izinto aMakhosi azifunayo uHulumeni angeke akwazi ukuzenza, kufanele bakwazi lokho. Odabeni lokuthi asiwahloniphi aMakhosi, angikwazi lokho. Lo mhlangano wokugcina ababengibizele kuwo eMayville, eThekwini, ngaya. Angazi aMakhosi ayefuna ngiphawule ngithini ngoba iNkosi uChiliza, uSihlalo weNdlu esifundazweni, wathi sebezithathile vele izinqumo ngezinto ezazizokhulunywa.

See Also

Sisebenza kahle siwuMnyango naMakhosi, futhi siyahloniphana,” kusho uTubane. Akukhona okokuqala kunodaba lokungahlonishwa koBukhosi nezinhlaka zabo.

Eminyakeni emithathu eyedlule iSILO sivula iNdlu Ondini sakhala ngempatho nokungafundiseki kwezinye zezisebenzi zoMnyango ngoBukhosi nezinhlaka zabo. “Akusho lutho ukuhlonipha mina ekubeni ningazihloniphi izinhlaka zoBukhosi. AMakhosi ezizwe angumzimba wami, uma ningahloniphi wona kanihloniphi mina qobo,” kusho IMBUBE yomhlaba. Kayigcinanga lapho kepha yaphakamisa ukuthi kube nohlelo lokufundiswa kabanzi ngesimiso soBukhosi ukuze kugwenye ukungqubuzana nokucacayo ukuthi lokhu akukenzeki njengoba izikhalo ziqhubeka futhi sezifike kuvuthondaba.

Scroll To Top